Trump maakt de republiek van Gilead actueel
Het verhaal van de dienstmaagd, beter bekend als The handsmaid’s tale van Margaret Atwood (1939) is een beklemmende dystopische roman uit 1985. Het naargeestige verhaal is echter zo boeiend dat er naast het boek ook een film, een opera, een ballet en een tv-serie van zijn verschenen. Volgens wel ingeluide bronnen verschijnt er dit jaar opnieuw een tv serie, dus wellicht is het goed om ons geheugen omtrent dit meesterwerk eens op te frissen.
Margaret Atwood is een Canadese auteur die voor zowel haar boeken als haar poëzie ontelbare prijzen won. Zij staat bekend als feministisch schrijfster, maar zelf zou ze dat label niet snel op haar werk plakken. Haar personages bewegen zich weliswaar binnen de oppressie van een patriarchale samenleving waaruit de lezer alleen maar wil vluchten. Toch noemt ze dit geen feminisme, maar gewoonweg fictie, omdat het strijden voor meer rechten niet centraal staat.
Atwoods werk wordt ook wel eens gecategoriseerd als SF-literatuur. Ook hier wil ze niets van weten. Het is volgens haar speculatieve fictie zonder monsters en ruimteschepen. De door haar verzonnen dystopische maatschappij is afgeleid van historische voorbeelden zoals vrouwenrechten uit de Middeleeuwen en de slavernij uit Amerika. Ze heeft hun oppressie bestudeerd en geïmplementeerd in haar fictieve maatschappij. Die wereld is hierdoor echt, levensecht. En helaas ook actueel. Refererend aan de Trump-campagne zegt ze in een interview met de The Guardian in 2016 dat Amerika niet ver verwijderd is van de wereld van Gilead (…) en zich bevindt in de 12e eeuw.
Hoe de lezer Het verhaal van de dienstmaagd ook wenst te lezen, de beklemmende realiteit kan hem niet ontgaan. Het verhaal begint met een islamitische terroristische aanslag wat het boek griezelig hedendaags maakt. In de republiek Gilead verandert het leven hierdoor drastisch. De zonen van Jacob nemen de macht over en herstellen de orde op rigoureuze wijze en installeren een theocratisch regime. Vrouwen worden ontdaan van al hun basisrechten en alle westerse pleziertjes worden in de ban gedaan. Denk hierbij aan scholing en ijdelheid. De lezer stapt het verhaal binnen als de totalitaire staat, met een ideologie die is gestoeld op het Oude Testament, al scheurtjes begint te vertonen en er een ondergrondse verzetsbeweging bestaat.
De hoofdpersoon Offred kan zich het leven voor de staatsgreep nog goed herinneren, maar heeft te veel meegemaakt om zich tegen de heersende regels te verzetten. Haar leven heeft dan ook niets met het verzet te maken. Offred wordt bij een rijke familie te werk gesteld als dienstmaagd. Zij moet niet voor de kinderen zorgen (want die zijn er niet), nee, ze moet er een baren. De heer des huizes moet voor de conceptie zorgen. Veel keuze heeft Offred niet: als ze niet zwanger wordt, zal ze worden verbannen.
Alles aan dit verhaal is naargeestig. De setting van de patriarchale totalitaire staat; de saaiheid van haar bestaan; de geringe mate van weerstand die Offred biedt; de toon van de vertelstem en bovenal de stoffige theocratische sfeer in het huis. Voor wie alleen de film kent, denkt meteen aan de magistrale rol die Faye Dunaway zo meesterlijk neerzet. Haar rol als de vrouw des huizes is in de film echter veel interessanter gemaakt dan die in het boek oorspronkelijk was. Deze vrouw, die alles heeft en beschikt over het leven van Offred, is zelf ook een slachtoffer. In de film is daar veel aandacht aan besteed; in het boek is dit personage meer kleurloos en volledig gespeend van gevoel.
Dit boek is een aanrader. Het is een (al dan niet feministische) klassieker die niet alleen trots naast de werken van Simone de Beauvoir, Maya Angelou en Fay Weldon kan staan, maar door de islamitische aanslag alsmede de politieke wind die over Amerika waait, ook nog eens angstaanjagend actueel is. Lees dit boek voordat het op de betaal-tv verschijnt.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nienke Pool
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
