De omweg – Gerbrand Bakker; een ongrijpbaar en donker boek
Dit zinnetje zegt veel over Agnes, het hoofdpersonage in De omweg. Ze trekt zich terug op het platteland van Wales, en laat haar oude leven in Nederland achter zich. Er is daar iets tussen haar en een jonge student van haar gebeurd, meer wordt niet duidelijk. Tweehonderddrieëndertig pagina’s lang blijft de lezer gissen, stukje bij beetje wordt het verhaal deels ontrafeld. De omweg is een uitdagend boek, waarbij het vooral draait om datgene wat niet gezegd wordt. Maar het is ook een donker boek met zware onderwerpen.
Natuur
Aan de ene kant lijkt Agnes haar leven in Wales op te bouwen: ze verkent de omgeving te voet en probeert de wildernis in de tuin beteugelen. De natuur wordt prachtig en meeslepend beschreven en de vrouw lijkt alleen gelukkig wanneer ze zich hieraan overgeeft: door naakt te zwemmen of te zonnen op een rots. Maar al snel blijkt dat ze te zwak is voor het fysieke werk en de afzondering. Hoewel ze de mensen in het dorp ver van haar af probeert te houden, verwelkomt ze Bradwen, een student die komt aanwaaien. Het contrast tussen de levendige en sterke jongeman en de steeds verder aftakelende vrouw is pijnlijk. Ook hij is de weg kwijt, beide zijn ontworteld. De toenadering is bitterzoet en komt niet als een verrassing. De erop volgende ontknoping van het verhaal wel.
Afstandelijk personage
De Nederlandse echtgenoot van Agnes wordt consequent aangeduid met ‘De man’, waarmee wordt aangegeven dat hij er al niet meer toedoet voor Agnes. Waarom hun relatie zo slecht is blijft gissen, al lijkt er gehint te worden op homoseksuele gevoelens van de man en een onvervulde kinderwens. De enige persoon die Agnes toelaat is Bradwen, maar die wordt door haar keer op keer vergeleken met een hond. Hiermee wordt duidelijk wat ze van hem vindt: hij biedt haar troost en warmte, maar is geen gelijken. Doordat Agnes geen andere personen tot haar gevoelsleven toelaat is het op sommige momenten moeilijk haar sympathiek te vinden, ze is afstandelijk en egoïstisch.
Poëzie
Agnes lijkt naar het platteland te zijn vertrokken in navolging van Emily Dickinson, de dichteres is het onderwerp van haar dissertatie. De dichtregels worden ingenieus in het verhaal vervlochten. Maar ook de relatie met deze dichteres is complex: eenmaal aangekomen op het platteland kan Agnes zich niet meer verliezen in haar poëzie. Bovendien is de isolatie ook niet zo idyllisch als Dickinson het deed lijken. Het werk verloopt moeizaam. Bakker vertelt weinig. De lezer wordt midden in het verhaal geplaatst en geeft geen context. Er gebeurt weinig in het verhaal, maar ook de gedachtes van het hoofdpersonage worden niet uitgebreid beschreven. Ze zijn er en worstelen.
Door de symboliek en de rol van de dieren (das, vos en ganzen) lijkt het boek soms magisch-realistisch. Het is aan de lezer om de betekenis hiervan te ontrafelen, maar dat is niet altijd makkelijk. Het boek is een aanrader door de natuuromschrijvingen, Bakker is een hovenier, maar het is ook een uitdagend en soms ongrijpbaar boek, niet alleen door de summiere informatie maar ook door het stugge, koude personage. Daarmee is De omweg vooral voor lezers die ervan houden te puzzelen en zich vast te bijten in een boek.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nikkie Jessen
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
