De omweg – Gerbrand Bakker; een ongrijpbaar en donker boek
Dit zinnetje zegt veel over Agnes, het hoofdpersonage in De omweg. Ze trekt zich terug op het platteland van Wales, en laat haar oude leven in Nederland achter zich. Er is daar iets tussen haar en een jonge student van haar gebeurd, meer wordt niet duidelijk. Tweehonderddrieëndertig pagina’s lang blijft de lezer gissen, stukje bij beetje wordt het verhaal deels ontrafeld. De omweg is een uitdagend boek, waarbij het vooral draait om datgene wat niet gezegd wordt. Maar het is ook een donker boek met zware onderwerpen.
Natuur
Aan de ene kant lijkt Agnes haar leven in Wales op te bouwen: ze verkent de omgeving te voet en probeert de wildernis in de tuin beteugelen. De natuur wordt prachtig en meeslepend beschreven en de vrouw lijkt alleen gelukkig wanneer ze zich hieraan overgeeft: door naakt te zwemmen of te zonnen op een rots. Maar al snel blijkt dat ze te zwak is voor het fysieke werk en de afzondering. Hoewel ze de mensen in het dorp ver van haar af probeert te houden, verwelkomt ze Bradwen, een student die komt aanwaaien. Het contrast tussen de levendige en sterke jongeman en de steeds verder aftakelende vrouw is pijnlijk. Ook hij is de weg kwijt, beide zijn ontworteld. De toenadering is bitterzoet en komt niet als een verrassing. De erop volgende ontknoping van het verhaal wel.
Afstandelijk personage
De Nederlandse echtgenoot van Agnes wordt consequent aangeduid met ‘De man’, waarmee wordt aangegeven dat hij er al niet meer toedoet voor Agnes. Waarom hun relatie zo slecht is blijft gissen, al lijkt er gehint te worden op homoseksuele gevoelens van de man en een onvervulde kinderwens. De enige persoon die Agnes toelaat is Bradwen, maar die wordt door haar keer op keer vergeleken met een hond. Hiermee wordt duidelijk wat ze van hem vindt: hij biedt haar troost en warmte, maar is geen gelijken. Doordat Agnes geen andere personen tot haar gevoelsleven toelaat is het op sommige momenten moeilijk haar sympathiek te vinden, ze is afstandelijk en egoïstisch.
Poëzie
Agnes lijkt naar het platteland te zijn vertrokken in navolging van Emily Dickinson, de dichteres is het onderwerp van haar dissertatie. De dichtregels worden ingenieus in het verhaal vervlochten. Maar ook de relatie met deze dichteres is complex: eenmaal aangekomen op het platteland kan Agnes zich niet meer verliezen in haar poëzie. Bovendien is de isolatie ook niet zo idyllisch als Dickinson het deed lijken. Het werk verloopt moeizaam. Bakker vertelt weinig. De lezer wordt midden in het verhaal geplaatst en geeft geen context. Er gebeurt weinig in het verhaal, maar ook de gedachtes van het hoofdpersonage worden niet uitgebreid beschreven. Ze zijn er en worstelen.
Door de symboliek en de rol van de dieren (das, vos en ganzen) lijkt het boek soms magisch-realistisch. Het is aan de lezer om de betekenis hiervan te ontrafelen, maar dat is niet altijd makkelijk. Het boek is een aanrader door de natuuromschrijvingen, Bakker is een hovenier, maar het is ook een uitdagend en soms ongrijpbaar boek, niet alleen door de summiere informatie maar ook door het stugge, koude personage. Daarmee is De omweg vooral voor lezers die ervan houden te puzzelen en zich vast te bijten in een boek.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nikkie Jessen
Gesponsord
Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?
Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.
Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.
Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.
Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.
Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!
Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.
Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft
In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.
De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.
Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.
Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.
De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?
Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.
Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.
Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu
Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?
Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.
Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur
