Nederlandse sciencefiction die er toe doet

Roderick Leeuwenhart legt de lat hoog voor zichzelf. Hij wil literaire sciencefiction schrijven, zo stelt hij in het nawoord bij dit boek. Wat mij betreft heeft hij die potentie zeker.

Militaire sciencefiction is niet een genre dat ik vaak lees. Ik zie op tegen de gevechtsscènes. Gelukkig heeft Roderick een enorme beheersing over wat hij schrijft. Als een schrijver zich in zijn eigen enthousiasme laat gaan haken lezers die zijn enthousiasme niet delen snel af. Ik deel de fascinatie van Roderick voor veel elementen in het verhaal niet direct, maar desondanks bleef ik geboeid. Dat bereikt hij door pakkend te zijn, geen zin te veel op te schrijven. En, heel prettig, door op de juiste momenten een ‘hard-cut’ te maken. Sleutelmomenten in de grootse geschiedenis van het verhaal worden overgeslagen omdat de schrijver heel scherp ziet dat ze geen sleutelmomenten voor het drama zijn dat hij opvoert. Voor mij werkte dat heel goed en had het boek ook niet dikker hoeven zijn.

Het drama in dit boek draait om tactiek en strategisch inzicht. Dat levert een boeiend spel op en een aardig plot. De echte kracht vond ik echter op andere vlakken. Om te beginnen de verwijzingen naar het Nederlandse koloniale verleden. Roderick wordt nergens belerend of politiek correct, maar weet wel een toneel te scheppen waarin diversiteit gevierd wordt. Een Indonesische prinses aan de macht van de toekomstige Heren XVII, een centraal-Europese held en een Chinese meesterstrateeg. Een onbeantwoorde liefde van een man voor een andere man passeert. Dat is niet essentieel voor het verhaal en kan daarom wat aanvoelen alsof het erbij gesleept is om een punt te maken. Maar eigenlijk waardeer ik dat juist heel erg. Voor de verdieping van de karakters was het niet nodig, het voegt wel iets toe aan het thema en daarmee verdiept het het boek.
Het thema diversiteit komt ook terug bij een personage dat kampt met een extreme vorm van ADD. Er wordt heel mooi beschreven hoe de wereld bij hem binnenkomt als zijn neurochip (de toekomstische medicatie) uitgeschakeld wordt. Roderick doet dat door helemaal los te gaan als schrijver - en toch behoudt hij zelfs hier de controle. De opmaak verspringt, staat diagonaal, interpunctie ontbreekt, alles komt als een idiosyncratische stream of consciousness op je af. Dit vond ik prachtige delen om te lezen en bijzonder raak beschreven.
Ik heb slechts een puntje van kritiek: ADD is een nogal vage verzamelnaam, het lijkt me onwaarschijnlijk dat die term in de verre toekomst nog steeds in zwang zou zijn. Ergens had ik verwacht dat het personage zijn chaotische denken zou gaan gebruiken als een soort Drunken Fist Kung Fu kracht - maar misschien was dat te voorspelbaar geweest en doorzag de schrijver dat.

In het uitwerken van zijn thematiek en het krachtige gebruik van schrijftechnieken vond ik het boek bijzonder geslaagd. De sfeer, de klankkleuren waren niet altijd helemaal voor mij, maar dat is echt een kwestie van smaak. Om de aspiratie van echt literair werk waar te maken miste het verhaal voor me nog een derde diepere laag. De opzet van deze verhalen in de serie biedt daar ook niet echt de ruimte voor, maar waar ik een diepere laag in het tweede deel van Jasper Polane op de achtergrond wel echt hoorde meezingen door de onderliggende mythologie, miste ik dat hier. Dat doet niets af aan het leesplezier en bewondering voor de schrijfkunsten van Roderick. Heel benieuwd of hij in een werk waarin hij vrijer is om te schrijven wat en hoe hij wil die laag wel weet aan te boren. Voor nu is dit in elk geval een zeer geslaagde sciencefiction roman die laat zien dat Nederlandse schrijvers er in dat genre toe doen en dat het genre er toe doet onder Nederlandse schrijvers.