Een lekker boek over een zwaar onderwerp

Kim heeft een leuke baan als apothekersassistene in het dorp aan de duinen waar ze woont met Twan, haar knappe donker gekrulde man, hoofd Intensive Care in het naburige ziekenhuis. Alles lijkt fijn in hun leven. Ze zijn net terug van kampeervakantie in la Provence en verlengen de Franse vakantiesfeer nog een beetje met een glas rosé en een kaasplankje in de tuin. Lachen nog wat om de vreselijk slechte Franse uitspraak van hun campinggenoten. ‘Mussjeu, uun rosé please’. Ze hebben het rijk alleen. Hun twee kinderen zijn met vriendjes aan het spelen. Geen wolkje aan de lucht lijkt het, totdat Kim aankondigt dat ze die week een dagje extra zal gaan werken. Twan is zeer geïrriteerd dat ze dat niet eerst even met hem heeft overlegd, hij heeft net een nieuwe veeleisende functie als hoofd van de IC. Dit kan hij niet gebruiken. Maar ze maken het weer goed.
Wanneer niet lang daarna in de buurt van het voetbalveld een door rattengif gedode hond wordt aangetroffen, zijn baas ligt er doodziek naast, verandert alles. De man belandt op de intensive care bij Twan. En Twan kan de gebeurtenis maar niet loslaten. Hij begint zich steeds eigenaardig en dwingender te gedragen. Zo mijdt hij de plek waar de dode hond en zijn baas werden gevonden, en ook de omgeving eromheen zo veel mogelijk.
Dat lukt niet altijd want een deel van hun leven speelt zich af op het voetbalveld, waar Sam voetbalt.
In het hoofd van Twan heeft zich het hardnekkig idee vastgezet dat het gif nog tijdenlang in de lucht zou blijven zweven. Na elke autorit die ook maar een beetje in de buurt van de plek van de vergiftigde plek ligt maakt hij de auto uitvoerig schoon, van binnen en van buiten. Maar ook zijn schoenen, de mat, de rest van het huis. Hij gebiedt zijn vrouw en kinderen hetzelfde te doen. Om de vrede te bewaren doet iedereen steeds zijn uiterste best. Schoenen uittrekken bij de deur, rechtzetten, handen wassen. Terwijl onderzoek uit zijn eigen ziekenhuis uitwijst dat de hondenbezitter door een hartaanval is bezweken, en niet door het gif, Kim houdt hem het meerdere malen voor - is hij niet voor rede vatbaar. Het lijkt wel of hij een steeds grotere schoonmaaktiran wordt.
De fragmenten met Kim worden in het boek afgewisseld met brieven die hij aan zijn overleden vader schrijft, waardoor de lezer ook een blik in zijn hoofd kan werpen. Wat daaruit blijkt is dat zijn obsessieve schoonmaakdwang voortkomt uit een enorme behoefte zijn vrouw en kinderen te beschermen. Wat weer voorkomt uit zijn eigen moeilijke jeugd.
Kim heeft geen idee dat haar man een serieuze psychische aandoening heeft : OCD, het Obsessive Compulsive Disorder. Haar oude jeugdliefde Viktor, na een stukgelopen relatie in Amerika terug in het dorp, is er wel mee bekend en vertelt haar er over. Het is nog steeds heel bijzonder, vertrouwd en gezellig tussen hen – ze vindt hem zelfs nog heel aantrekkelijk. Dat kan ze van zichzelf niet zeggen. Steeds meer verandert ze van een vrolijke opgewekte vrouw in een zielig hoopje ellende en doet dingen die ze nooit voor mogelijk had gehouden. Zo gebiedt Twan haar om haar ‘vieze kleren’ uit te trekken en op de tafel te gaan staan, zodat hij alles zo goed mogelijk kan stofzuigen. En ze doet het nog ook.
De auteur van het boek noemt haar hoofdpersoon in haar nawoord ‘een meedwanger’. En vertelt dat ze er zelf ook jarenlang één was. Thea Boonstra van Bodegraven, oud IC-verpleegkundige is tegenwoordig coach voor ‘meedwangers’. Het boek is voor een deel autobiografisch, maar ook gebaseerd op verhalen van cliënten die in hun verlangen de ander gerust te stellen dingen doen waarvan iemand die van niets weet zou zeggen: wat bezielt je? Dat doe je toch niet.
Grote verdienste van het boek is dat je daar als lezer toch anders over gaat denken. Het werkt goed, zo’n zwaar onderwerp in een lekkere Nicci French-achtige romanvorm. Geeft meer inzicht dan menig informatief non-fictie boek. Je gaat de hoofdpersoon begrijpen. Je voelt met haar mee. Ze is dol op haar man en kan hem alleen geruststellen als ze gehoor geeft aan zijn rare schoonmaak-bevelen. Het probleem is, het helpt helemaal niets, dat helpen en meebewegen van haar. Het maakt de dwang van haar echtgenoot zelfs erger. Een ander mechanisme dat de auteur goed bloot legt.
Toch keren dingen zich ten goede. Wanneer de totaal met haar vader meebewegende dochter Sophie haar tanden gaat poetsen omdat ze in de buurt van het voetbalveld is geweest, is voor Kim de maat vol. En dat niet alleen, ze zit er volkomen doorheen.
Ze besluit haar vrienden in te lichten hoe erg ze er echt aan toe is. Daarbij heeft ze het geluk dat ze een paar daadkrachtige mensen om zich heen heeft. Gezamenlijk wordt er een plan gemaakt. Onder het mom van een smoesje neemt Twan’s collega –ook bekend met OCD, Twan mee naar het appartement van Victor, waar de twee mannen op hem inpraten om in therapie te gaan. Kim laat nieuwe sloten op de deur zetten, de kinderen zijn uit logeren, ze neemt een pauze.
Doordat zij haar eigen grenzen heeft gesteld, is Twan eindelijk bereid om onder ogen te zien dat er toch wel wat aan de hand is. Hij gaat in therapie. Het boek eindigt, een jaar daarna, weer in de tuin. Nu met een feestje. De OCD is nog niet helemaal verdwenen is maar terroriseert niet meer het hele gezin. Of het altijd zo gaat is de vraag, maar voor Kim en Twan is het geweldig. Toch verschijnt er weer een klein wolkje aan de lucht. Tijdens het feestje is zoon Sam bezig met een bezwerings-ritueel op de trap. Zijn adem dertig tellen inhouden zodat de rest van de familie niets overkomt. Het is vaak erfelijk.