Het had groots kunnen zijn

Voor vijf vrienden, Liva, Finn, Ever, Carter en Maddy, is het de laatste keer dat ze samen kunnen komen in hun fictieve wereld die Gonfalon heet. De plek waar ze echt zichzelf kunnen zijn en zich niets van de echte wereld hoeven aan te trekken. Voor de laatste keer trekken ze hun kostuums aan en kruipen ze in de rol van hun alter ego’s. Het moet een waardig afscheid worden, een laatste avontuur om nooit te vergeten. Ever, de gamemaster, heeft daarvoor alles uit de kast getrokken. Maar voordat ze zijn aangekomen in het berghuisje waar ze het weekend zullen doorbrengen, lopen de spanningen tussen de vrienden al flink op. De vertrouwensband die ze vroeger hadden, is verwaterd, sommigen van hen vertrouwen elkaar zelfs helemaal niet meer. Desondanks proberen ze er het beste van te maken. De verhoudingen komen echter op scherp te staan wanneer één van hen ’s nachts plots verdwijnt en er overal bloed te vinden is. Waar houdt de fictieve wereld op en begint de echte?

Marieke Nijkamp, bekend van 54 minuten, snijdt met haar nieuwste thriller Zelfs als we zwijgen veel diversiteitsonderwerpen aan. Trans- en non-binaire personages, homoseksualiteit, heteroseksualiteit, biseksualiteit: het komt allemaal in het boek voor. Daarnaast worstelt het ene personage met een gebrek aan vertrouwen in de mens en de ander met zijn thuissituatie. Dit heeft als gevolg dat het boek vol zit met mentale problemen van de personages. Als lezer zie je door deze grote hoeveelheid massieve bomen het bos niet meer en worden de hoofdlijnen onduidelijk. Daarbij is er bij veel personages weinig diepgang te vinden, waardoor ze erg vlak blijven en je ze als lezer niet goed leert kennen. En dat terwijl het boek vol zit met zinderende spanning.

Nijkamp laat de diversiteit in haar roman niet alleen zien in de personages, dit is ook terug te zien in het taalgebruik. Zo is Ever, de gamemaster van het spel, non-binair en wenst dit personage het liefst aangesproken te worden met het voornaamwoord ‘hen’. Dit is opvallend, aangezien het gebruik van non-binaire voornaamwoorden nog niet in de Nederlandse taal is ingeburgerd. Overigens kan het gebruik van dit naamwoord voor veel verwarring en misschien zelfs ergernis zorgen bij de lezers, het woord wordt immers niet zo veel gebruikt als de Engelse equivalenten:

‘Net als bij Finn geloof ik van Ever ook niet dat hen zich realiseert hoe duidelijk lichaamstaal kan zijn. Als hen speelt weet hen prima een pokerface op te zetten. Hier zendt hen hun zenuwen uit. Hun zorgen. Bovendien liegt hen dat hen barst.’

Het boek bevat echter wel een flinke dosis zinderende spanning, hoewel dit pas in de tweede helft terug te vinden is. Als lezer kan het aanvankelijk onduidelijk zijn wat precies de fictieve wereld van Gonfalon en wat de echte wereld is. Nijkamp vertelt namelijk pas verderop in haar verhaal hoe de vrienden op het idee van deze fictieve wereld kwamen. Daarbij lijkt het soms alsof gebeurtenissen in het mysterieuze berghuisje zomaar uit de lucht komen vallen. De combinatie van dit alles en het taalgebruik zorgt ervoor dat het verhaal, met name in het begin, verwarrend overkomt. Pas over de helft vallen deze puzzelstukjes op z’n plek en begint het mysterieuze en dodelijke van de situatie omhoog te borrelen. Maar ook hier laat Nijkamp steken vallen. Zo is de plot erg voorspelbaar en het motief van de dader onduidelijk en niet goed uitgewerkt. Hierdoor rond het slot het boek niet goed af en blijven er veel losse eindjes over.

Zelfs als we zwijgen van Marieke Nijkamp had een veelbelovend boek kunnen worden. De combinatie van een zelfverzonnen mysterieuze wereld, een schokkende verdwijning en een grote dosis diversiteit in de personages had van Zelfs als we zwijgen een groots boek kunnen maken. Losse steken en te veel van het goede hebben dit helaas niet waargemaakt.