Poëtisch en tijdloos sprookje

Na lange tijd weer gelezen. Het verhaal was wat weggezakt, maar de sfeer en grandioze spanningsboog niet. Die herkende ik nog feilloos.

Al gelijk vanaf het begin is het duidelijk dat we een sprookje gaan lezen. Hoofdstuk 1 heeft als titel 'Er was eens' en begint met: 'Lang, heel lang geleden,...' We leren gelijk de hoofdpersonen kennen: het meisje (Zus) en haar tien broers. Geen vader, geen moeder, maar wel een kat. Het verhaal speelt in de tijd 'dat de worst en het spek aan de zoldering hingen en de dieren nog wat te vertellen hadden.' Dat laatste moet je letterlijk nemen.
Aanvankelijk zegt de kat te pas en te onpas 'Miauw', maar halverwege het boek ontpopt de kat zich - in navolging van zijn favoriete verhaal de Gelaarsde Kat - tot een sprekende held. Een held op sokken.

De kracht van het verhaal zit in de eenvoud. Met korte zinnen die veel zeggen wordt de aandacht van de lezer uitsluitend naar dit wonderlijke gezinnetje getrokken. De tijd en de wereld staan als het ware even stil. Alleen het avontuur van Zus en haar broers beweegt. De tekst kent veel woordspelingen en dan zijn er nog de herhalingen, die toch subtiel steeds een klein beetje veranderen totdat je plotsklaps in een groot avontuur bent beland.
De broers gaan elke dag op avontuur terwijl het meisje thuis blijft om voor het eten en de rest te zorgen. Dat kan ze goed, want dat heeft ze van grootmoeder geleerd. Grootmoeder vertelde ook verhalen: de bekende sprookjes van Roodkapje, de Gelaarsde Kat en Klein Duimpje. Op een dag blijft het jongste broertje thuis. 'Hij kent wel honderd liedjes. Wel duizend. Misschien wel honderdduizend. En allemaal uit zijn hoofd. Want hij bedenkt ze zelf.' (blz. 9) De verhalen en de liedjes verbinden de gebeurtenissen in het boek, totdat de cirkel aan het eind weer rond is...

De illustraties van Marit Törnqvist zijn om in te lijsten zo mooi en geven de eenvoudige sfeer goed weer. De weidse landschappen en horizonten passen bij de tijdloosheid en het avontuurlijke karakter van dit verhaal. De hoofdpersonen worden perfect neergezet, met alle emoties die erbij horen.
Dit boek vond ik al een parel van een kinderboek. Nu ik het herlas, vind ik dat zelfs nog meer. Na dik twintig jaar zou ik niet gemakkelijke een boek van nu kunnen noemen die hieraan kan tippen. Klasse!