'Caleidoscopische proza'

Kassa 19 is het tweede boek van Claire-Louise Bennett, weergaloos vertaald door Karina van Santen en Martine Vosmaer en genomineerd voor de Europese Literatuurprijs 2023. Dit boek is voor veellezers die kunnen genieten van het lezen an sich, van boeken zonder plot en eenduidige verhaallijn. Het lijkt Bennett te gaan om het schrijfproces, reflecties op het mens-zijn en alledaagse ervaringen.

Door de 7 hoofdstukken heen komt losjes de ontwikkeling van de hoofdpersoon van schoolmeisje naar jongvolwassene naar boven: van wat wereldvreemd in zichzelf gekeerd naar belezen de wereld in. De betekenis van haar/het vrouw-zijn speelt een belangrijke rol, in de boeken die de hoofdpersoon leest (Anaïs Nin, Annie Ernaux, Elaine Showalter etc.), in een ‘me-too’-situatie en een hilarische, uitwaaierende gedachte over een doorlekmoment op school. (‘Maand na maand laat ik spijtig de volmaaktste tint rood in de wc vallen en trek door. Quel dommage.’) Prachtig is hoe Bennett het lezen van een boek vergelijkt met ouder worden. ‘We hebben een blad omgedraaid en voelen ons dus op slag jeugdig en buitengewoon onbevangen [...] Tegen de tijd dat we de onderkant van de rechterbladzij bereiken zijn we ongeveer twintig jaar ouder geworden.’ Kassa 19 staat bol van literatuurverwijzingen en mooie vondsten (‘bij wie ze achterstallig geluk had gevonden’; ‘het donker, waar de slaap zijn huis heeft’), mooie (kronkelsijpelt, zwuifje) en onbekende (diafaan, wriggelen, snotborrelende) woorden.

Ik zou de schrijfstijl eclectisch noemen. Collage-achtig. Ja. Een ononderbroken gedachtestroom: beeldend associatief speels zintuigelijk meanderend verrassend en soms een tikje hoogdravend. Bombastisch. Te vol van adjectieven. Ja. Ja. Een observerend surrealistisch fragmentarisch onconventioneel abstract soort schrijven. Precies.

Kassa 19 is een ode aan boeken, lezen, taal en verbeeldingskracht. Het lijkt een uitnodiging om het lezen letterlijk te ervaren en tegelijkertijd niet té serieus te nemen. ‘We verwarden het leven met de literatuur en begingen de fout te geloven dat alles wat er om ons heen gebeurde ons iets vertelde...’ Al met al liet het mij met een ambivalent gevoel achter: briljante stukken, inspirerende woorden, een verwarrend geheel. Niet gemakkelijk, wel prikkelend. Een veelbelovend vormexperiment.