Liefdevolle horror

Paul Tremblay, aanvankelijk wiskundeleraar in Boston, heeft met Overlevingslied een uiterst actueel boek geschreven. Het was af voordat het coronavirus wereldwijd toesloeg. Zijn epidemie speelt in een klein gebied, maar beschrijft veel problemen die ook in de huidige pandemie aan de orde zijn. Hij kreeg inspiratie toen hij voor de eerste keer in Engeland was om een boekevenement bij te wonen. Hem schoot iets zombieachtigs te binnen om vervolgens op hondsdolheid te komen, omdat hij daarover een boek had gelezen. Om meer te weten te komen over virusuitbraken raadpleegde Tremblay zijn zus, die verpleegster is in het Beth Israel Hospital in Boston. Zij bleek goed op de hoogte te zijn van problemen met virusuitbraken dankzij haar ervaring met ebola. In zijn verhaal komt het – net als nu – tot overvolle ziekenhuizen, gebrek aan intensive care-bedden en een tekort aan personeel, persoonlijke beschermingsmiddelen en vaccins.

In Massachusetts heerst een zeer besmettelijk rabiësachtig virus. Het wordt zowel door mensen als dieren via speeksel overgedragen. Mensen die besmet en daardoor hondsdol zijn geraakt, gedragen zich als huiveringwekkende zombies. Ze schuimbekken en bijten, waardoor ze het virus verspreiden. Besmetting kan binnen het uur tot de dood leiden. Ziekenhuizen raken overvol en mensen moeten in quarantaine. Wanneer Nathalies man terugkomt van de supermarkt wordt hij door een besmette buurman gebeten en komt hij te overlijden. Natalie is acht en een halve maand zwanger en wordt in haar arm gebeten. In paniek belt ze haar vriendin Ramola Sherman, die kinderarts is, om haar te helpen. Samen gaan ze naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. In de komende uren vecht het tweetal tegen de klok en heel wat andere problemen die ze onderweg tegenkomen in een uiterste poging om Natalie en haar ongeboren kind te redden.

De auteur wijst erop dat het verhaal geen sprookje is, maar een lied. Voor hem is een lied een moment in de tijd, waarbij gevierd of gerouwd wordt. Moderne sprookjes hebben vaak een gelukkig einde, Grimms sprookjes kunnen echter best griezelig zijn. Tremblay heeft zijn verhaal in drie delen opgesplitst: prelude, intermezzo en postlude als delen van sprookjesachtig geschreven liedjes. Personen die door het virus zijn bezweken, spreken brabbeltaal, vermengd met tekst van Grimm.

Het verhaal focust op Ramola en Natalie, twee vrouwen die proberen de epidemie en de daaruit voortvloeiende chaos te overleven. Hun personages zijn goed uitgewerkt. Ramola is nuchter, praktisch en bereid om tot het uiterste te gaan om Natalies veiligheid te garanderen. Ze handelt zowel als arts als bezorgde vriendin. Het belangrijkste deel van het boek wordt vanuit haar perspectief verteld. Daartussen staan hoofdstukken vanuit het perspectief van Natalie, waarbij ze het gebeurde aan haar ongeboren kind vertelt, en dit voor later met een app op haar telefoon opneemt. Zelfs met de chaos om haar heen zijn haar berichten vol liefde, verdriet en soms zelfs grappig. Door het verhaal in realtime te vertellen, blijft de spanning in het boek, waarbij de lezer zich vaak afvraagt: wat zou ik doen als ik in de schoenen van Natalie of Ramola stond? En: komt het goed met Natalie en haar kind?

Tremblay blijkt gefascineerd door het gebruik van witruimte op pagina's. Daartoe moet dan wel aanleiding zijn. De eerste keer is dit bij een audio-opname waarop stilte te horen is. Tegen het eind van het boek worden de witruimtes overdreven lang. In een noot aan het begin van het boek waarschuwt de schrijver de lezer voor zijn gebruik ervan. Blijkbaar gaat hij er – niet ten onrechte – vanuit dat de lezer denkt een misdruk in handen te hebben. Zijn bedoeling is om weer te geven hoe Ramola haar gedachten ordent door gebruik te maken van een whiteboard, een witruimte die haar kalmeert. Voor de gemiddelde lezer is dit wat vergezocht.

Overlevingslied is een verhaal over overleven, uithoudingsvermogen en vriendschap. Het heeft vaart, is boeiend en combineert ontroerende, liefdevolle passages met angstaanjagende horror. Zonder meer een aanrader voor liefhebbers van dit genre.