Filosofie van de geest

Adam Southward studeerde filosofie. In dat kader wekte consequentialisme zijn interesse. Dit houdt in dat de beoordeling of een handeling juist is gegeven wordt op grond van het resultaat van deze handelingen. In Trancedoen personages vreselijke dingen, omdat ze ervan overtuigd zijn dat dit gerechtvaardigd is.    

‘De professor merkte dat het geen moeite kostte het mes in zijn eigen nek te steken. Al baande het staal zich een weg door zijn keel, toch voelde hij de pijn slechts op een afstand, dof en onbelangrijk.’    

Drie universitaire wetenschappers worden dood gevonden. Zij hebben op een gruwelijke manier zelfmoord gepleegd. Al snel wordt duidelijk dat de Roemeen Victor Lazar hierbij een rol heeft gespeeld. Hij wordt gearresteerd en gaat naar de gevangenis. Daar vinden opnieuw zelfmoorden plaats en zelfs de aan Lazar toegewezen psycholoog pleegt zelfmoord. Om Lazar psychologisch te laten onderzoeken, wordt Alex Madison ingezet. Hij is een voormalige forensisch psycholoog die nu privétherapeut is. Madison vermoedt dat Lazar zijn slachtoffers in een suggestieve trance brengt. Met gevaar voor eigen leven gaat Madison op onderzoek, bijgestaan door assistente Sophie.    

Het onderzoeken van de grenzen van de menselijke geest is de drijvende kracht achter hoofdpersoon Madison. Als psycholoog leeft hij van mensen met geestelijke problemen. Hij stuit op een unieke situatie, namelijk op een geestestoestand die hij nog nooit heeft gezien. Blijkbaar weet Lazar zijn slachtoffers geestelijk geheel onder controle te krijgen.    

Alex Madison is een overspelige psycholoog. Hij drinkt te veel en is aan geneesmiddelen verslaafd, omdat hij last heeft van angststoornissen. Emotioneel blijkt hij niet in staat is om een volwassen relatie te onderhouden en is ook nog te schijterig om een relatie te beëindigen. Kortom, hij heeft weinig goede eigenschappen. Wellicht is de enige zijn liefde voor zijn dochter Katie. Vreemd genoeg lijkt dader Victor ondanks zijn bizarre handelen door zijn voorgeschiedenis sympathieker dan de hoofdpersoon. Madisons ex-vrouw Grace, zijn nieuwe vriendin Jane, zijn dochter Katie en andere personages komen qua karakter nauwelijks uit de verf.    

De auteur heeft als de filosofie van de gemanipuleerde geest een origineel uitgangspunt gekozen en hanteert daarbij goed doordachte verhaallijnen: die van de psycholoog Madison en die van Lazar. Via flashbacks wordt duidelijk wat de achtergrond van Lazar is. Daarbij schetst hij door het hele verhaal heen een donkere sfeer. Weliswaar maakt Southward de drijfveren van de dader begrijpelijk, maar totaal onduidelijk blijft op welke wijze Lazar zijn slachtoffers onder controle krijgt. In zijn verhaal gaat Southward na wat er kan gebeuren als je mensen op jonge leeftijd blootstelt aan onbeschrijfelijk gruwelijke toestanden. Dat doet hij door vragen te stellen als ‘wat voor soort mensen levert dit op?’ en ‘zou het mogelijk zijn hen te genezen?’. En uiteraard komt ook de bekende ethische vraag aan bod: wat is sterker, aard of opvoeding?    

Het verhaal heeft een goed tempo en het bevat enkele twists; de ontknoping is redelijk voorspelbaar. Trance is een mysterieuze psychologische thriller, waarbij de schrijver heeft verzuimd de clou - hoe kreeg Lazar zijn slachtoffers in trance - aannemelijk te maken. Voor lezers die geboeid zijn door het paranormale zal dit manco echter ondergeschikt zijn.