Mijn Ego in dienst van het Vaderland

Dit boek ben ik gaan lezen..
A. omdat ik er toevallig tegen aan liep..
B. omdat ik, toen ik er tegen aan liep, ik mij de opzienbarende Tv-uitzending herinnerde van het interview van Adriaan Van Dis (zomergasten) met hem (nog steeds te zien op YouTube).
https://www.youtube.com/watch?v=2IkeaRXCGJQ

In dat interview stoorde Oltmans zich enorm aan de, in zijn ogen subjectieve, vraagstellingen van Adriaan Van Dis waardoor zijn bedoeling (zichzelf te voor het Nederlandse publiek te verhelderen) niet uit de verf kwam. Wat blijft hangen is zijn enorme allergie niet serieus genomen te worden of als fantast te worden gezien. Maar na het lezen van dit boek begrijp ik zijn irritatie in dat interview van toen (1985) heel goed.

Oltmans zocht als journalist toenadering tot de grote wereldleiders van zijn tijd. Hij had daarbij een dubieuze reputatie als het om objectieve journalistieke verslaglegging gaat. Dat opgeteld bij zijn enorme ego en zijn enorme overtuiging van zijn eigen interpretatie van de gebeurtenissen en feiten maakten dat hij door sommigen zelfs als staatgevaarlijk werd bestempeld. Ten tijde van dit interview moest hij dus iets van de bagger die hij al zijn hele leven aan het verzamelen was geweest zien weg te duwen. Het liep helaas anders.

Willem Oltmans beschrijft in dit boek zijn standpunt, zijn journalistieke verslag, en zijn bemoeienissen met de leiders van het Indonesië en Nederland van na de ‘soevereiniteitsoverdracht’ door Nederland in 1949. Met de titel ‘Den Vaderland Getrouwe’ impliceert Oltmans dat hij enig en alleen gehandeld zou hebben in dienst van het vaderland. Over hoe hij daadwerkelijk in de wedstrijd gezeten heeft zal de lezer ook na het lezen van dit boek niet precies weten maar hij etaleert er stevige karaktertrekken.

Mijn indruk uit zijn dagboeken (en niet onbelangrijk zijn aanvullingen daarop, die hij achteraf aanbracht) is dat het heel waarschijnlijk was dat de man werkelijk gedreven werd door vaderlandsliefde maar dat zijn persoonlijkheid (ego) niet op de minste plaats een enorme dorst had naar erkenning.

Hij schetst in het boek een soort James Bond-achtig leven maar dan veel politieker en complexer. Daarentegen erg zwart wit gesteld inzake 'de goeden' en 'de slechten'. Compleet met spionnen, met allerlei netwerken en allerlei geheime agenda’s. Maar vooral met de idee dat hij een van de weinigen was die toegelaten was tot meerdere intieme centra van de globale macht. Sterker nog: hijzelf had een rol gespeeld in belangrijke historische ontwikkelingen van... en erkenningen over.. die tijd. Kortom een persoon die daarom niet alleen gehoord zou moeten worden en daarom erkenning en bewondering zou moeten oogsten.

De tragiek voor Oltmans was dat hoe harder hij om die erkenning riep (zoals bij Van Dis), hij als persoon in de praktijk des te meer door de serieuze belangstellenden en belanghebbenden in Nederland in diskrediet gebracht werd. Aan de andere kant zou het ook zo kunnen zijn dat hij zich gesterkt voelde als zijnde niet erkend. Zoals een kind dat leeft van de negatieve aandacht.

Wellicht is het echter zo dat echte invloed op grote beslissers in de praktijk in stilte (en wellicht bescheidenheid) uitgeoefend wordt. Maar dat is saai. Willem Oltmans had de drang iedere ontwikkeling zo snel mogelijk zoals een goede journalist die uit is op een primeur, via welk kanaal dan ook, in het openbaar te brengen en deze het liefst in de hoogst mogelijke boom te hangen. Uiteraard omwille van het effect en de sensatie. Verder niet doordacht en zich niet verantwoordelijk voelend voor mogelijk serieuze of tragische gevolgen. Oltmans zag geen verschil tussen de Oltmans die journalist was en Oltmans die bevriend was, of de Oltmans die poltiek adviseur of lobbyist was.

Willem Oltmans was verre van stil en bescheiden. Mensen als hij maken het saaie leven dan wel weer spannend.