'Een leerzaam verhaal over de oorlog, maar de uitwerking kon beter'
Het is begin 1940 als Floris van zijn vader hoort dat het oorlog is. Direct gaat de radio aan en volgen ze het nieuws thuis op de voet. ‘Het zijn vreemde dagen. De radio staat de hele tijd aan, ook ’s nachts, en we horen over gevechten, maar bij ons in het dorp gebeurt er niets. Het lijkt net of de oorlog niet echt is.’ In de dagen, weken en maanden die volgen lees je hoe het Floris verder vergaat als 10-jarig jongetje in de oorlog. Eerst gebeurt er weinig, later komen er Duitse soldaten naar zijn woonplaats Zandvoort.
In het begin moest ik enorm wennen aan dit boek, omdat er een overvloed aan informatie op je afkomt. Van straatnamen tot onderdelen van het leger – de eerste hoofdstukken duizelde het me nogal (er is gelukkig een woordenlijst achterin, dat wel). Daarna begon ik het verhaal meer te waarderen. Het is ongetwijfeld heel waardevol dat dit verhaal is opgeschreven. Iedereen kent de gruwelijke verhalen over de Joden en die mogen we zeker niet vergeten, maar het is ook belangrijk dat zulke alledaagse dingen over de oorlog worden opgeschreven. Er zitten bijzondere tijdsbeelden in Fietsen zonder banden die ik helder voor me zag. Zo speelt Floris met klasgenoten legertje in de duinen en nemen ze de woorden over van Duitse soldaten. Een ander heftig beeld vond ik dat Floris opeens Joodse klasgenoten niet meer ziet, omdat ze naar een aparte school moeten en ook nergens meer mogen komen. ‘Geen slimme Nannie, geen lieve Roosje en geen lawaaiige Maupie meer in de klas.’ Korte zinnen vanuit het perspectief van een kind met een krachtige boodschap. Dat komt aan.
***Naar Amsterdam en op fiets zonder banden naar Drenthe***
Het tweede deel van het boek speelt zich af in Amsterdam. Floris en zijn ouders en broertje moeten namelijk op bevel weg uit Zandvoort. Terwijl Floris aan een nieuw leven begint op een nieuwe school, gaat de oorlog gewoon door. In het boek lees je bijvoorbeeld dat zijn vader bang is voor de bommenwerpers of dat ze de granaatscherven op het dak horen neerkletteren. Later schetst De Vos het beeld van de honger en armoede tijdens de oorlog – van hongerig naar school gaan tot Amsterdammers die naar het platteland trekken naar boerderijen. Uiteindelijk vertrekt Floris zelf ook als hij 15 is. Hij laat de voedselbonnen thuis achter en vertrekt op de fiets zonder banden van zijn moeder richting Drenthe.
*** Mijn eindoordeel ***
Fietsen zonder banden schetst een realistisch beeld van een doodgewone jongen in de Tweede Wereldoorlog. Frederik de Vos schuwt geen enkel onderwerp – zo gaat het ook over NSB’ers in de straat of over verliefd worden als puberjongen. Alles komt voorbij en wordt eerlijk besproken. Ik vond het tof om op deze manier meer over de oorlog te weten te komen, maar heb ik ook wat punten van kritiek. De hoeveelheid informatie tussendoor vond ik te veel. Met voorkennis over die tijd is het makkelijk te lezen, maar als je dat als (jong)volwassene niet hebt dan moet je sommige dingen regelmatig opzoeken – van bepaalde voorwerpen tot ‘Bulletje en Boonestaak’ (dat bleek een stripverhaal). Dat maakt het geheel minder toegankelijk. Ik had daardoor ook vaker de neiging het boek weer even weg te leggen, ondanks dat ik wel meer over Floris wilde lezen.
Ook mocht het verhaal van mij na de bevrijding stoppen. De laatste dertig bladzijden waarin nog wat wordt teruggeblikt, boeiden mij eerlijk gezegd veel minder dan de rest van het boek. Ik geef Fietsen zonder banden daarom drie sterren.
Deze recensie verscheen eerder als onderdeel van een blogtour op Bookbreak.nl: https://www.bookbreak.nl/non-fictie/recensie-fietsen-zonder-banden-frederik-de-vos/
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Paula Heeger
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
