Virulente bacillen en kwaadaardige ideeën
De rust wordt verstoord als de pest verschijnt. Er zijn steeds meer dode ratten en zij zaaien dood en verderf. Niet lang daarna vallen de eerste slachtoffers en de lijken stapelen zich op. Er ontstaat een zekere solidariteit door de angst voor de ziekte. De stemming van de mensen ontwikkelt zich van onverschilligheid tot wanhoop en uiteindelijk tot berusting.
Met de verspreiding van de pest komen steeds meer kwaadaardige ideeën in omloop. De kerk noemt bij monde van priester Paneloux de pest een vingerwijzing Gods voor het zondige leven. Hij roept op tot vroomheid, want God kan troost bieden. Het helpt allemaal niets. De overheid neemt maatregelen zonder inspraak, met een beroep op de volksgezondheid is alles geoorloofd. Zo gaat Oran in lockdown. Sommigen ontvluchten de stad, anderen verzetten zich tegen de maatregelen.
Te midden van de chaos en verwarring is dokter Rieux een toonbeeld van menselijkheid. Hij blijft onvermoeibaar de ziekte bestrijden in de armere wijken van de stad, waar de meeste slachtoffers vallen. Naast idealisme is ook schrijven een vorm van zingeving. Rieux’ buurman Tarrou houdt een dagboek bij, de ambtenaar Grand werkt aan zijn grote roman en de journalist Rambert maakt een reportage. Uiteindelijk verdwijnt de ziekte uit de stad zoals zij gekomen is en maakt zich een zekere opluchting van de mensen meester, in het volle besef dat de pest ieder moment kan terugkomen.
‘De pest’ werd populair tijdens de coronacrisis in 2020-2021 en velen herkenden de nieuwe plaag in de oude. Toch denk ik niet dat Camus zo’n letterlijke bedoeling had toen hij de roman schreef. De roman verscheen vlak na de Tweede Wereldoorlog, in 1947. Met ‘De pest’ had Camus vooral de verspreiding van kwaadaardige ideeën op het oog. Ideologieën als het fascisme en het nazisme leken na de oorlog verslagen, maar er bestond een wijdverbreide angst dat ze zouden terugkomen. Het kan altijd, denk maar aan de heropleving van het nationalisme in onze tijd.
Behalve als een politieke allegorie kun je ‘De pest’ lezen als een filosofische allegorie, in lijn met Camus’ wereldbeeld. Het boek is een verbeelding van een absurde situatie waarin mensen zo maar terecht kunnen komen. Anders dan in ‘De vreemdeling’ waarin een individu in de absurditeit belandt, plaatst Camus nu een hele stad in zo’n toestand. Geen individueel, maar een collectief lot. De mensen hebben er niet voor gekozen, de pest overvalt hen en ze reageren er verschillend op. Gebeden, preken of drastische maatregelen halen niets uit, niet de mens maar het toeval bepaalt het einde van de pest. Het enige wat je kunt doen, is weerstand bieden.
‘De pest’ heeft een fraai evenwicht tussen vorm en inhoud. Camus is een voortreffelijk stilist, het resultaat van veel schrappen en herschrijven, zoals Grand over zijn moeizame arbeid klaagt. Camus’ beschrijvingen zijn atmosferisch en precies, je kunt je Oran levendig voorstellen. Hij slaagt erin zijn lezers te overtuigen van zijn wereldbeeld met een dramatische allegorie. ‘De pest’ laat zowel letterlijke als figuurlijke interpretaties toe en zal door deze gelaagdheid lezers blijven winnen.
Meer over de coronatijd? Lees ‘Antwerpen en het surrealisme van de coronacrisis’ op dewereldmorgen.be
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Peter Bakema
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
