God is dood. Wat nu?
Het boek is geen lopende tekst of een betoog, maar een geheel van ideeën en invallen op het gebied van religie, filosofie, geschiedenis, kunst, psychologie en sociologie. Je kunt het boek daardoor moeilijk in één keer uitlezen. De ideeën hebben de vorm van aforismen, proza van een paar regels tot hooguit een halve bladzij. ‘De vrolijke wetenschap’ is uitzonderlijk rijk en veelzijdig, het laat de elasticiteit van Nietzsche’s denken zien. Zelf noemde hij dit perspectivisme. Je kunt eenzelfde zaak vanuit verschillende kanten bekijken en er zowel positieve als negatieve kanten van belichten.
Een goed voorbeeld van perspectivisme is religie. Hoewel Nietzsche de zoon van een dominee was en zijn vader op handen droeg, was hij een scherp criticus van het geloof. Volgens hem streeft het christelijke geloof de verkeerde deugden na: bescheidenheid, naastenliefde, zondebesef. Nee, dan de Grieken! Ze verheerlijken vitale deugden: competitie, genot en levenslust. Toch heeft religie onze wereld gekleurd en tot een besef van culturele eenheid geleid.
Wat zou er zonder religie met de wereld gebeuren? Nietzsche schreef er het beroemde aforisme ‘De dolle mens’ (nr. 125) over: ‘God is dood! God blijft dood! En wij hebben hem gedood!’ Wat rest is verwarring: ‘Wat hebben wij gedaan, toen we deze aarde van haar zon loskoppelden? In welke richting beweegt zij zich nu? In welke richting bewegen wij ons? Weg van alle zonnen? Vallen wij niet aan één stuk door? […] Dolen wij niet als door een oneindig niets?’
Zonder religie is de mens het spoor bijster en begint de moderne zoektocht naar zingeving. Nietzsche’s werk is te zien als een poging om het vacuüm van de religie te vullen. De mens moet volgens hem op eigen benen leren staan, zonder zijn toevlucht te nemen tot fantasieën allerhande, want wetenschap, kunst en religie berusten op illusies van rationaliteit, schoonheid en zingeving. Hoe kunnen we zonder die illusies leven?
Nietzsche heeft een fraaie schrijfstijl, hij is zowel filosoof als literator. Voor mij komt die stijl vooral in ‘De vrolijke wetenschap’ tot zijn recht, meer dan in zijn hoofdwerk ‘Zo sprak Zarathoestra’, waarvan de inhoud versluierd wordt door beeldspraak en retoriek.
Nietzsche is enorm veelzijdig en zijn ideeën zijn profetisch gebleken. Hij is een voorloper van het moderne levensgevoel, de zoektocht naar zin zonder religie. ‘De vrolijke wetenschap’ is een prachtige inleiding in die denkwereld. Nietzsche is een vrije denker, los van de vooroordelen en vrij van de conventies van zijn tijd.
Nietzsche schreef ‘De vrolijke wetenschap’ in Sils-Maria, een dorpje in de Zwitserse Alpen. Hij wandelde in het hooggebergte van het Engadin en hield van de zuivere berglucht. Een atmosfeer van frisheid en helderheid die je óók ervaart als je het boek leest.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Peter Bakema
Gesponsord
Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?
Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.
Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.
Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.
Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.
Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!
Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.
Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft
In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.
De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.
Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.
Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.
De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?
Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.
Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.
Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu
Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?
Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.
Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur
