De pruik van de geleerde
In het essay over vrouwen beweert Schopenhauer dat we ze ten onrechte het schone geslacht noemen, mannen denken dat alleen maar als ze seks willen. Vrouwen leggen het in schoonheid, karakter en verstand af tegen mannen. Hoe komt Schopenhauer aan deze ideeën? Hij leeft in een tijd waarin voor vrouwen alleen een afhankelijke rol is weggelegd. Voor mannen is het evenmin ideaal: ‘In ons monogame werelddeel betekent trouwen zijn rechten halveren en zijn plichten verdubbelen’. Bovendien heeft Schopenhauer geen al te beste ervaringen met vrouwen. Na het overlijden van zijn vader kan hij het slecht met zijn moeder vinden en hij heeft weinig geluk in de liefde.
Schopenhauer heeft geen goed woord over voor de universiteitsfilosofie. Als je het aantal instellingen, docenten en studenten ziet, zou je denken dat het de mensheid om kennis en inzicht te doen is. Maar schijn bedriegt. De docenten leven van hun vak in plaats van voor hun vak. De studenten leren niet uit interesse, maar om mee te kunnen praten. Kortom: ‘De pruik is het goed gekozen symbool van de pure geleerde als zodanig. Het hoofd wordt daardoor getooid met een weelderige bos haar van anderen, bij gebrek aan eigen haar’. Schopenhauer hekelt de specialisatie in de wetenschap. Een geleerde lijkt daardoor op een fabrieksarbeider die zijn hele leven hetzelfde maakt.
Schopenhauer is op zijn best in het essay over schrijven en stijl. Schrijven is onderhevig aan de zwaartekracht: het is makkelijker om gedachten op papier te zetten, dan ze de weg naar het hoofd van de lezer te laten volgen. Als je de lezer wilt bereiken, moet de weg zo direct mogelijk zijn. Geen abstracties, maar concrete, op ervaring gebaseerde begrippen. Vooral: helder denken, want alleen wat helder gedacht is, kun je helder opschrijven.
Andere essays gaan over godsdienst, recht en politiek, zelfmoord en zelfstandig denken. Schopenhauer bestrijdt het idee dat zelfmoord een laffe daad is, integendeel, het gaat lijnrecht in tegen de voor hem zo primaire levenswil. Hij is kritisch over lezen: ‘Gedachten die wij lezen, zijn de kruimels van andermans tafel, de kleren die een gast heeft laten hangen. […] Lezen is slechts een surrogaat voor ons eigen denken; wanneer wij lezen, laten we onze gedachten aan de leiband van een ander lopen’.
‘Er is geen vrouw die deugt’ is een fijne bloemlezing uit de omvangrijke verzameling filosofische essays van Schopenhauer. Het is een ideale introductie tot zijn werk, de essays zijn altijd prikkelend en nodigen uit tot discussie. Eerder verschenen als privé-domein 30 met op de kaft een fraaie schets van Schopenhauer en zijn onafscheidelijke poedel.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Peter Bakema
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
