Leven tussen liefde en verlies

‘Norwegian wood’ is de onverbiddelijke bestseller van Haruki Murakami. De roman speelt zich af in Japan, eind jaren 1960, zoals blijkt uit de opstootjes van studenten die de universiteit willen ontmantelen. Het thema is de coming of age van een aantal jongeren. Ze zoeken hun plaats in de samenleving, worstelen met hun gevoelens en bestrijden de eenzaamheid met drank en seks. Murakami brengt het schrijnende isolement van jongvolwassenen herkenbaar onder woorden, waardoor het boek een mondiaal succes werd.

Hoofdpersoon is Watanabe, een kleurloze jongen van een jaar of 20. Hij studeert theater in Tokio, maar zijn studie maakt hem weinig uit. Hij woont in een studentenflat en ziet hoe ’s morgens de vlag gehesen en ’s avonds gestreken wordt. Hij leidt een monotoon bestaan: hij volgt colleges, heeft een bijbaantje in een platenzaak en doet ’s zondags de was en de strijk. Hij houdt van lezen en muziek om aan de sleur te ontsnappen. Watanabe heeft weinig contact met andere studenten en zit vaak alleen in de collegebanken. Zijn ouders of familie lijken geen rol te spelen. Er zijn maar een paar mensen echt van belang voor hem.

Om te beginnen Naoko. Zij is een gevoelig, beeldschoon meisje en de vriendin van zijn beste vriend Kizuki. Vaak waren ze met zijn drieën. Kizuki pleegde na een partijtje biljarten op 17-jarige leeftijd zelfmoord door verstikking. Volgens Naoko kwam het door de bitterheid van het volwassen worden. Ze kende hem van kinds af aan en ze leefden in onschuld als op een onbewoond eiland. Naoko was alles voor Kizuki, maar seks met haar lukte niet. Hij had geen andere vrienden en misschien was zijn eenzaamheid ondraaglijk.

Na de dood van Kizuki zinkt Naoko weg in een depressie, terwijl Watanabe erin slaagt overeind te blijven. Gaandeweg ontmoeten ze elkaar vaker, al vermijden ze om over Kizuki te praten. Naoko wordt de vriendin van Watanabe, seks tussen hen lukt wel. Hun relatie is intiem, teder en vol verlangen, al zien ze elkaar niet vaak. Zij woont in Kioto en is door het fatale verleden niet tot een relatie in staat.

Watanabe houdt van huid en met zijn vriend Nagasawa gaat hij op vrouwenjacht. Nagasawa is een narcistische jongen die alles mee heeft, voor hem is meisjes versieren een spel. Watanabe kan er geen weerstand aan bieden, al vindt hij geen troost in hun armen en voelt hij zich schuldig. Watanabe ontmoet op de universiteit Midori, een jonge, zelfbewuste vrouw voor wie hij steeds meer voelt. Ze krijgen een relatie van aantrekken en afstoten.

Naoko gaat steeds verder achteruit en ze wordt opgenomen in een instelling. Ze woont samen met een oudere vrouw en leidt een regelmatig leven. Ze tuinieren, verzorgen vogels en volgen cursussen. Aanvankelijk lijkt het te helpen, maar haar ziekte verergert. Ze is steeds minder tot een samenhangend verhaal in staat, ze hoort stemmen die haar verwarren. Uiteindelijk pleegt ze zelfmoord door ophanging.

Voor Watanabe is het te veel. Zowel Kizuki als Naoko kozen de dood boven het leven en de dood van een dierbare ontneemt je een stukje leven. Hij trekt zich terug en maakt een lange wandeltocht van een maand. Hij knapt er niet van op en verwaarloost zichzelf. Toch kiest hij bij terugkomst voor het leven en belt Midori.

Zij is zijn laatste hoop, maar Midori laat niet met zich sollen. Hoe zou hij reageren als ze hem afwijst? Uit de opening van de roman blijkt dat Watanabe in leven blijft. Als 37-jarige landt hij in het zwaarbewolkte Hamburg in een Boeing 747, op de achtergrond hoort hij ‘Norwegian wood’ van The Beatles. Het roept een beeld van het verleden op dat hem hopeloos in verwarring brengt. Met het verhaal dat volgt, komt hij zijn belofte na Naoko nooit te vergeten.

In ‘Norwegian wood’ laat Murakami haarscherp zien hoe zijn personages door het traumatische verleden getekend zijn. Ze zijn niet in staat zich van het verleden te bevrijden, het blijft ze achtervolgen. Ze hebben daardoor moeite om andere relaties aan te gaan en hun eenzaamheid te overwinnen. Het verleden is de kooi waarin ze leven.

De roman is zeer rijk aan gebeurtenissen, gedachten en gevoelens. Murakami suggereert meer dan hij schrijft en is nergens nadrukkelijk. Hij laat veel open, waar je als lezer over na kunt denken, zoals de relatie van zijn personen met hun ouders of de toekomst van Watanabe en Midori. De schrijver weet aan een zwaar onderwerp als trauma een zekere lichtheid te geven. De dialogen zijn levendig en vaak grappig. Het is deze combinatie van openheid, zwaarte en lichtheid waardoor ‘Norwegian wood’ zo’n indringende roman is die ook bij herlezing blijft intrigeren.