Nep is het nieuwe echt

Met ‘Overal zit mens’ schreef Yves Petry een dystopie van de 21ste eeuw. Puur natuur bestaat niet meer, overal heeft de mens zijn sporen nagelaten. Er is geen plek zonder menselijke moleculen. Het klimaat is steeds grilliger en leidt van de ene natuurramp naar de andere. Niet alleen de natuur, ook de geest is vervuild. De mens tettert en twittert erop los, een wereldwijd web van hele en halve feiten, commentaren en opinies omspant de planeet.

Kasper, de hoofdpersoon van de roman, heeft zich teruggetrokken in het bos Mirandel, waar hij boswachter is. Hij heeft een verlangen naar zuiverheid, kan niet goed met mensen omgaan en is allergisch voor al het gepraat. Van zijn familie moet hij weinig hebben en hij mijdt contact met hen. Gelukkig heeft hij in het bos vier zwijgzame collega’s. Ze leiden aan Waldschmerz, ze zijn depressief bij het zien van de achteruitgang van het bos. De seizoenen lijken te verdwijnen en plaats te maken voor een permanente herfst, knoppen verdrogen nog voor ze ontluiken.

Kasper maakt breinwandelingen waarin hij de toestand van de wereld en zichzelf overdenkt. Zijn gedachten nemen een hoge vlucht. Hij ontwikkelt zelfs een moordfantasie die hij projecteert op Max, een jeugdliefde. Hij denkt niet met veel genegenheid aan hem terug. Max heeft zijn schrijfambitie verkwanseld om mediafiguur te worden. Je kunt geen idealistisch onderwerp bedenken of hij leutert ons de oren van het hoofd over zijn betrokkenheid. Allemaal onzin, meent Kasper, zijn idealisme is een camouflage van egoïsme, hij wil alleen maar aandacht. Max heeft er nog succes mee ook, iedereen gelooft zijn onoprechtheid. Max is de personificatie van de nep die voor echt wil doorgaan.

Voor Kasper is zo’n figuur onverdraaglijk. Hij tracht juist eerlijk en oprecht te zijn, maar stoot de mensen van zich af. Tijdens de relatie met Max was dat al zo. Kasper was eerder verliefd geweest op meisjes, maar had zijn lust in hen verloren. Volgens Max kun je geen hetero zijn en homo worden. Nee, Kasper was altijd homo geweest en durfde dat niet toe te geven, hij kende zichzelf niet goed. Ook bij de tolerante regenboogvrienden van Max kon Kasper op weinig begrip rekenen.

In de roman bestaat een driehoeksverhouding tussen Kasper, Max en Eva, de zus van Kasper. Max blijkt een kinderwens te hebben en verwekt Céline bij Eva. De seksuele fluïditeit die Max Kasper kwalijk neemt, gaat voor hemzelf blijkbaar niet op. Kasper is kwaad als hij ervan hoort, niet om het overspel van Max, maar om diens onoprechtheid.

Ook tussen broer en zus bestaat een gespannen verhouding. Ze zijn tweelingen, Kasper kwam het eerst ter wereld, maar jongere zus wist altijd alles beter. Na een rommelig privéleven werd ze een succesvolle psychologe, ze is consultant en adviseert bedrijven hoe teams beter kunnen samenwerken. Kasper heeft in haar kennis en kunde geen enkel vertrouwen. Al is het maar omdat ze geen idee heeft hoe ze met haar volwassen dochter Céline om moet gaan. Max en Eva delen dezelfde onoprechtheid, maar Kasper richt zijn moordfantasie op Max, niet op een familielid.

Waarom vindt Kasper onoprechtheid zo erg dat hij er een moord voor overheeft? De stroom praatjes van iemand als Max leidt ertoe dat we zelf niet meer nadenken, we laten ons gedachteloos vollopen met al die onzin en verliezen onszelf. Petry zegt het zo: ‘Een Ganges vol journalistieke troep die onze laatste restjes ziel wegspoelt.’ Kasper bedenkt in het bos hoe hij Max uit de weg zal ruimen en wat de gevolgen kunnen zijn. Het wordt een obsessie, het doel van zijn leven is de onoprechtheid uit de wereld helpen.

‘Overal zit mens’ is een indrukwekkende roman over verlangen naar zuiverheid en behoud van individualiteit. In een apocalyptische wereld is het niet meer de moeite waard om uniek te zijn: ‘Wat stelt het vlammetje van het ik nog voor nu de mensheid als geheel aan het opbranden is?’ Petry formuleert als altijd voortreffelijk en weet zijn ernst vaak onder humor te verbergen. Hij verwoordt de motieven van Kasper precies en gedetailleerd, zodat je als lezer zijn obsessies kunt delen. De fraaie natuurbeschrijvingen staan er niet toevallig: Kasper haalt zijn hart op aan de natuur die anders dan de mens nooit liegt.