Expeditie naar het smetteloze wit

Na een val van het dak brak Sylvain Tesson zijn ruggengraat en schedel. Je zou verwachten dat hij het de rest van zijn leven rustig aan wil doen. Maar zo zit hij niet in elkaar. Na een herstelperiode staat hij er weer. In ‘Wit’ doet hij verslag van een epische onderneming: hij doorkruist de Alpen van west naar oost.

Het traject bestaat uit vier etappes in de wintermaanden maart en april van 2018 tot en met 2021, als er voldoende sneeuw ligt. In ‘Wit’ worden de etappes als één geheel gepresenteerd. Tesson gaat op stap met berggids en wereldkampioen rotsklimmen Daniel du Lac. Later ontmoeten ze Philippe Rémoville die zich spontaan bij hen aansluit.

Elke dag leggen ze tussen de 10 en 20 kilometer af en stijgen ze 500 à 1000 meter. Op ski’s klimmen en dalen ze van de ene berghut naar de andere. Sommige hutten hebben een waard, zodat ze kunnen eten. Andere zijn verlaten en ingesneeuwd, zodat ze sneeuw moeten ruimen en de kachel aan de praat krijgen. Veel klimmers laten boeken achter in de hutten, passende lectuur heeft Tesson altijd bij de hand. Er is zelfs een berghut met meer dan 500 bergboeken!

Du Lac bepaalt de makkelijkste en veiligste route met een mengeling van instinct en verstand. Hij maakt gebruik van kaarten, want hij vindt de bergen te mooi om de route door algoritmes te laten bepalen. Je moet niet alle gletsjerspleten kennen, dan zou je nooit aan een tocht beginnen. Ze vertrekken voor dag en dauw als de zon zich nog niet heeft laten zien. De sneeuw is dan hard bevroren en de kans op lawines is kleiner.

De tocht is een hele opgave waarbij alle klimtechnieken worden aangesproken: hellingen traverseren, abseilen in afgronden, voorzichtig manoeuvreren in corniches en couloirs, stijgijzers en ijsbijlen gebruiken. Op een bergkam is het ijs soms zo hard en glad als glas en zijn hun schoenen niet geschikt voor de klim, Du Lac is dan uren bezig om met zijn ijsbijl een trap uit te houwen. Ook het weer is een serieuze beproeving. Niet alleen de permanente vrieskou, maar ook mist en storm.

Waarom zoekt Tesson het hooggebergte op? Je bent licht en vrij als je bestaan in een rugzak past. Terwijl Europa in lockdown gaat en grenzen sluiten, passeren de drie vrienden ze moeiteloos op grote hoogte. De wereld van sneeuw is puur en zuiver: ‘Sneeuw maant de wereld tot stilte’. Alleen de essentie van het landschap blijft over, als op een Japanse prent zijn alleen vage contouren zichtbaar. Het heeft effect op de ziel: ‘[…] door je in het Wit te storten kon je ontsnappen aan de sleur, je sores vergeten en je bitterheid van je afzetten. De sneeuw was een pijnloos zuur. Een afbijtmiddel voor de ziel’.

Misschien is Tesson wel op zoek naar het ultieme landschap, waarin hij eenheid en verbondenheid ervaart: ‘Het reliëf vervaagde, de hemel was niet meer gescheiden van de aarde, beroofd van zijn bakens raakte het lichaam uit balans, de minerale wereld vervluchtigde, de geest vond er zijn glans, alle vormen werden een’.

‘Wit’ is veel méér dan een verslag van een zware trektocht. Het bijzondere van het boek is juist dat het landschap en de inspanning bij Tesson allerlei associaties oproepen: eerdere ervaringen, filosofische bespiegelingen, literaire verwijzingen. Vaak brengen de bergen hem naar wat hij heeft gelezen in Gide, Montaigne of Rimbaud. ‘Wit’ is zowel een tocht door de fysieke wereld van bergen, als door de mentale wereld van Tesson.

Het leesplezier wordt vergroot door de prettige schrijfstijl. Tesson weet landschappen beeldend op te roepen. Je kunt de tocht en de hindernissen goed volgen. Zijn beschouwingen en bespiegelingen zijn helder. ‘Wit’ is een must voor iedereen die Tessons liefde voor de bergen wil delen. Het is de liefde voor een andere realiteit: ‘Zodra je in de bergen bent, lost de tijd op, dijt de ruimte uit en verdwijnen je gedachten naar de achtergrond’.