Uitgebalancerde en goed geschreven verhalen, missen een kick

"Ter Ziele" bevat twee verhalen van Esther Scherpenisse het titelverhaal en "In de mist".

"Ter Ziele" is (volgens mijn Kobo) 30 bladzijden en won de Paul Harland Prijs van 2014. "In de mist" is 28 bladzijden lang.

"Ter ziele" is het verhaal van Samuel, die in de terminale fase van zijn ziekte wordt opgehaald door de dood. Iets dat per jaar (volgens een personage, Erik, later in het verhaal) "maar drie keer per jaar gebeurt" en blijkbaar alleen als een naaste expliciet die wens uitspreekt.

Waarom lezen?
Ik denk dat Esther met "Ter ziele" een goed verhaal heeft geschreven dat terecht tot de top van de Nederlandse fantastische literatuur van 2014 kan worden gerekend.
Het is technisch sterk, goed uitgebalanceerd, bevat geen overbodigheden. De interacties tussen personages voeld natuurlijk aan en de karakterisering van elk van de personages is exact voldoende.

Wat ontbrak volgens mij?
Ik mis diepgang in "Ter ziele". Bijvoorbeeld: het karakter Erik, geintroduceerd als Samuel al een tijdje in de toren van de dood zit, wil ontsnappen aan die zelfde toren. Het waarom daarachter is onduidelijk. De aanklacht die Erik tegen de toren zou kunnen hebben (saaiheid? een gevangenis vergelijkbaar of zelfs erger dan de dood?) komt niet bij me aan als die al aanwezig is.
De dood zelf, en de mogelijke motieven waarom deze sommige mensen wel toestaat "door te leven" en anderen niet blijft voor mij teveel op de achtergrond. "Het is nu eenmaal zo."

Conclusie
Met dat stukje diepgang, waarin "het is nu eenmaal zo" in welke vorm dan ook aan de kaak zou zijn gesteld, zou het verhaal "Ter ziele" van mij 5 sterren hebben gekregen.

"In de mist"
"In de mist" draait om Rika, Lasse (haar zoon) en Kai, een man die zijn kind heeft verloren aan de Visser.
De mist is een nachtelijks verschijnsel in de wereld waarin "In de mist" zich afspeelt. In die zelfde mist, waart "De Visser" rond die mensen "opneemt" en een specifieke voorkeur lijkt te hebben voor diegenen die verbeeldingrijk zijn, dromen hebben, verhalen vertellen.
De mist zelf is bijna als een drug, zoals het beschreven wordt. Mensen verliezen zichzelf in die mist en zijn van mening dat je er niet aan kunt ontkomen. Kai komt uitgeput terug van een gebied buiten die mist. Rika zelf lijkst (aan het einde van het verhaal) zich niet los te kunnen maken van die verslaving.

Waarom lezen?
Net als "Ter ziele" is "In de mist" goed geschreven. De karakters goed neergezet, de ontwikkeling van het verhaal helder, goed gedoseerd en zonder onnodige zijsporen..

Wat ontbrak volgens mij?
Ook bij "In de mist" mis ik diepere vragen rondom het thema. Waarom is het zo erg dat mensen dromen hebben? Waarom worden (blijkbaar) specifiek die mensen meegenomen? Wat is de onderliggende reden?
De angst van Rika, voor het mogelijke verlies van Lasse blijft, wat mij betreft ook teveel hangen bij "er over hebben, maar het niet terugvoelen in het verhaal".
Dit is een wereld waarin kinderen worden meegenomen, waarin iedereen wel iemand kent die dat verlies persoonlijk heeft meegemaakt. In mijn geval, als ik Rika zou zijn, zou de afstand tussen mezelf en de mist niet groot genoeg kunnen zijn, wetende wat r op het spel staat (het mogelijke verlies van mijn kind), dat ik kan ontsnappen en eveneens wetende (na die eerste nacht buiten de mist) dat de lokking blijft bestaan.

Conclusie van "In de mist"
"In de mist" zou een verhaal over verslaving en het overwinnen daarvan kunnen zijn. Het is ook heel goed mogelijk dat "In de mist" geen reet met verslaving te maken heeft. Het is goed geschreven en in een aantal opzichten interessanter (voor mij specifiek) doordat de wereld daadwerkelijk anders is dan de onze.

Eindconclusie
Persoonlijk zoek ik als lezer naar verhalen die net even een stap dieper en verder gaan dan "dit zijn de personages. Dit is wat er gebeurt. Dit is hoe ze reageren".
Ik mis in het werk van Esther de onderlagen waarin ik zelfs bij een eerste lezing het idee krijg dat er meer speelt. De balans in beide verhalen is goed, bijna perfect, maar wat ik graag zie in verhalen is dat moment waarin de schrijver de hamer pakt en dwars door de facade van de oppervlakte beukt en de wereld daarachter zichtbaar maakt. Of dat nu een heldere blauwe hemel is, de geur heeft van een beerput of wat dan ook.

Door dit gemis (in mijn persoonlijke leeservaring) in "Ter ziele" en "In de mist" zou ik een derde verhaal waarschijnlijk halverwege neerleggen en niet uitlezen. Technische kwaliteit alleen is niet voldoende voor mij.

Waarom dan toch 4 sterren?
Zoals eerder aangegeven behoort het werk van Esther, zover ik andere verhalen van Nederlandse fantastiek-schrijvers heb gelezen, tot de top. De beheersing die Esther over haar verhalen heeft is hoog. Iets dat in de meeste gevallen (alleen maar) bereikt wordt door discipline of talent.