Prachtig! Vooral de vorm, maar natuurlijk ook het verhaal

Van de ruim vijfhonderdduizend Nederlandse dwangarbeiders zijn er ongeveer dertigduizend omgekomen. Van diegenen die terugkeerden bleven de meesten zwijgen over de traumatiserende gebeurtenissen tijdens hun gedwongen verblijf in Duitsland.

Fons is maar een jonge man als hij de oproep krijgt om naar Duitsland te gaan. Het is oorlog en Nederlandse mannen moeten het werk gaan doen dat eerder door de Duitsers zelf gedaan werd. Maar die zijn nu soldaat.
Als hij terugkomt is hij nog geen eenentwintig. In Berlijn en Laucherthal heeft hij moeten werken.
Hij woonde met vele andere (jonge) mannen in een kamp. De omstandigheden waren niet best, het leven daar zal zwaar geweest zijn.
Maar zoals zovele mannen die dwangarbeid moesten doen, vertelde hij er niet over. Ja, hij deed iets met schroefjes en moertjes, maar verder had zijn echtgenote noch zijn kinderen informatie.


Het zat zijn dochter dwars, en zij besloot onderzoek te gaan doen. Ze zocht overlevenden op, dook in archieven en reconstrueerde zo goed en kwaad als dat kon het verhaal van haart vader, die zelf niet meer leefde.

Als je dit boek begint te lezen slaat de schrik je om het hart: het begint met een ellenlange zin, die een pagina lang is! Als het hele boek zo is, dan wordt dat nog een kluif!

Maar behalve dat Elly Stolwijk een vlotte pen heeft, legt zij ook al snel uit waarom ze heeft gekozen voor deze vorm. Want ja, het verhaal van Fons blijft in deze vorm: paginalange zinnen. Maar tussendoor staat in cursieve tekst het verhaal van Elly: wat zij weet en wat ze ontdekt heeft plus achtergrondinformatie.
En deze heel bijzondere vorm werkt! Het is knap gedaan, het enige probleem – als dat al een probleem is – is dat je beter geen pauze neemt maar de hele zin doorleest.
Het verhaal over Fons is in feite fictief, maar wel gebaseerd op feiten. Het verhaal van Elly is autobiografisch, in een mooie poëtische taal geschreven.