De turnster die het scorebord versloeg

Eén komma nul nul, lichten de cijfers op. De vijftienjarige Roemeense turnster Nadia Comaneci heeft net haar turnoefening beëindigd tijdens de Olympische zomerspelen van Montreal in 1976. Verwarring alom. Zo’n lage score? Haar oefening was toch perfect? Dan dringt het tot de menigte en tot Nadia zelf door dat het scorebord een tien probeert aan te geven. Omdat dit cijfer nooit wordt uitgedeeld is de techniek er niet op berekend, de komma kan niet weg. De petiterige Nadia, met de linten in haar schattige staartjes, heeft zojuist de harten van miljoenen televisiekijkers gestolen.

De kleine Roemeense die nooit glimlachte is het vierde boek van de Frans-Russisch-Poolse Lola Lafon. Het geeft een inkijkje in het leven van Nadia. De keiharde trainingen maar ook het harde bestaan in het dan nog communistische Roemenië zet Lafon mooi neer. Nadia wordt zelfs als propagandamiddel ingeschakeld door de grote leider Ceausescu. Ze moet mee naar officiële evenementen en op het podium staan. Data, plaatsen en gebeurtenissen zijn 'gerespecteerd' maar de gesprekken tussen de auteur en de turnster zijn fictief. Met dat laatste dekt Lafon zich misschien wel in tegen een aanklacht van de echte Nadia.

De Nadia die in het boek aan het woord komt, wijst de schrijfster regelmatig terecht dat het leven helemaal niet zo zwaar was, dat ze het leuk vond om elke dag zes uur te trainen en dat de vertelster niet zo’n Westers clichébeeld moet neerzetten van een grijs, armoedig Oostblok. "Iedereen had tenminste werk en je stond zo lang in de rij voor vlees dat het een geweldige plek was om iemand te versieren", verklaart ze in de roman.

Toch krijgt haar karakter niet veel diepgang, ze traint maar door en wint alles als een kleine communistische robot. Maar dat was ze waarschijnlijk ook. Het leven in het Roemenië van toen, waar iedereen werd afgeluisterd door de Securitate en niemand te vertrouwen was, beklijft het meest. "Ik begrijp niet dat iedereen tegenwoordig altijd zo graag gelokaliseerd wil kunnen worden met zijn iPhone", zegt (de fictieve) Nadia. Een indrukwekkende geschiedenis.

De echte Nadia leeft gewoon nog. Ze woont in Amerika, waar ze vlak voor de val van de Berlijnse Muur in 1989 naar overliep. Kwade tongen beweren dat ze het had aangelegd met de zoon van Ceausescu en aanvoelde dat ze maar beter weg kon zijn als de muur viel. Ze is getrouwd met een mannelijke turner, Bart Conner. Samen hebben ze een zoon.

Of de kleine Roemeense echt nooit glimlachte? Op oude foto’s lacht het schattige meisje met de staartjes soms wel degelijk. En op foto’s van nu helemaal. Met een gebotoxte Amerikaanse look met perfecte tanden. Je kunt Bart en Nadia ook als speakers boeken op bartandnadia.com. Westerser wordt het niet.