Verbazingwekkend rijk en soepel reisverhaal over Sri Lanka

Sri Lanka is niet alleen rijk aan bodemschatten en vruchtbare grond, het eiland ligt ook strategisch op internationale vaarroutes. Vanwege deze zegeningen hebben talloze beschavingen het land tot op de dag van vandaag overheerst. Toch weten maar weinig Nederlanders dat de VOC de kustgebieden ruim 150 jaar bestuurde. Na de onafhankelijkheid in 1948 werden etnische tegenstellingen versterkt, wat uitmondde in een burgeroorlog (1983-2009) waarin Tamil-strijders vochten voor onafhankelijkheid. Het eiland heeft een ongekende schoonheid en tegelijkertijd een ongekende vernietiging.

Enkele jaren na de beëindiging van de burgeroorlog reisde John Gimlette door Sri Lanka. Elephant Complex is zijn uitgebreide verslag van die reis.

Elephant Complex heeft alles wat een goed reisverhaal nodig heeft. Gimlette heeft zijn reis zeer terdege voorbereid en is altijd uitermate geïnteresseerd. Hij stelt niet zichzelf maar het eiland en zijn inwoners centraal. Daarnaast weidt hij uit over de prachtige natuur. Gimlette treedt buiten de gebaande paden, wat niet alleen buitengewoon informatief maar ook inspirerend is om zelf deze plaatsen te bezoeken. Hij weet de vele overblijfselen van Nederlandse koloniale tijd terug te vinden, wat inzicht geeft in wat de Nederlanders er brachten en haalden. Een sterk punt is dat hij alles en iedereen onbevooroordeeld en neutraal tegemoet treedt en oordeelsvorming aan de lezer overlaat. Dit geldt in het bijzonder voor zijn verhalen over de burgeroorlog. Zijn humor, zonder zelf grappig te willen zijn, draagt ook bij aan het leesplezier. De enige kanttekening is dat Gimlette nogal kan uitweiden, waardoor de geboden hoeveelheid informatie voor de gemiddelde lezer een tikje teveel kan zijn.

De titel verwijst naar de onzichtbare paden die de wilde olifanten volgen, paden die soms worden verlaten en dan later weer worden gebruikt. De schrijver veronderstelt dat de olifanten hiertoe een routekaart in hun collectieve geheugen hebben. Hij vraagt zich af of dergelijke paden zich ook in de menselijke geest hebben genesteld, omdat de geschiedenis van het eiland herhaaldelijk hetzelfde verloop lijkt te hebben.

Gimlette vertelt soepel en meeslepend en heeft een scherp oog voor details. Hij is erin geslaagd de verre en recente geschiedenis in zijn verhaal te verweven en tot leven te brengen. Iedereen, zelfs wie al meerdere keren in Sri Lanka heeft gereisd, zal verwonderd zijn over hoeveel daar nog te ontdekken valt als hij Elephant Complex leest.

John Gimlette behoort tot de besten van de huidige generatie schrijvers van reisverhalen. De Engelsman heeft zes reisboeken gepubliceerd. Daarnaast schrijft hij reisartikelen voor kranten en tijdschriften en draagt bij aan reisprogramma’s van de BBC. Zijn reisboek over Guyana werd in 2012 uitgeroepen tot Dolman Travel Book of the Year.