Dimitri Verhulst als dansende god

Godverdomse dagen op een godverdomse bol is een reis in 180 bladzijden langs de ontwikkeling van de mensheid, een onophoudelijke, lyrische en tierende monoloog die van de bladzijdes afknalt. Winnaar van de Libris literatuurprijs in 2009, verguisd en bejubeld, onttrekt het zich aan enige categorisatie – eerder een literair essay dan roman, zo niet een pamflettistisch gedicht.

Het motto van L.H. Wiener kondigt het nihilistisch universum aan: "Gedenken wij in onze boeken de mens, die zich als een kwaadaardig virus voortplant in totale suprematie over alles wat leeft en eens geleefd heeft en nooit meer zal terugkomen.”

De verteller is een misantroop die het vooruitgangsgeloof categorisch afwijst. Hij heeft een sterke afkeer van geloof en de bestaande culturele waarden; hij beschouwt iedereen als een zalige zot en vooral godsdiensten, militarisme en materialisme moeten het bij hem ontgelden. Het boek is dan ook een opeenvolging van 180 godverdomse bladzijden geworden, waarin de pisbak als de beste uitvinding van de mensheid wordt gevierd.

De sympathie van de misantroop ligt bij dieren, bij de natuur en bij de taal. Hij vertoont zich als een dansende god die met de ene hand vernietigt om met de andere hand spetterende lyriek te kunnen scheppen. Literatuur vormt daarbij een kracht die tegengesteld is aan de zinloosheid van het leven: “De taak die ’t ooit vrijwillig op een dag met veel plezier heeft aangevat, het benoemen van de dingen, is nog altijd onvoltooid. En ’t hoopt dit zo te houden. Want eens de stromen met woorden zullen zijn opgedroogd, zal ’t zijn eigen einde ruiken. Het einde van de woorden, dat is de dood.” (blz. 148)

Verhulst is geen nihilist maar accepteert dat wij in een nihilistisch tijdperk leven. Hij klaagt de menselijke onverantwoordelijkheid aan en draagt haar uitgeleefde moraal ten grave. Wij mensen moeten uitstijgen boven onze primaire emoties. De schrijver wrijft ons nog maar eens goed in dat onze waarheden illusies zijn, waarvan we vergeten zijn dat ze het zijn. Wij mensen moeten moed tonen ons te willen oprichten door ons alles opnieuw af te vragen.

De vlijmscherpe stijl van Verhulst knalt als knetterende letteren van de bladzijden af maar loopt af en toe vast in kinderlijke rijm en flauwe woordgrapjes. Op een zeker punt raakt de lezer hiermee verzadigd en is dan nog niet op de helft. Door de afwezigheid van een verhaal, personages, afwisseling, emoties en spanning kan de lezer zich niet inleven en slaagt Verhulst er niet in de lezer blijvend te beroeren.