Grandioze roman over vergankelijkheid

De Amerikaanse romanschrijver Daniel Mason serveert in zijn nieuwste roman North Woods een smörgåsbord aan verhalen over de lange reeks van bewoners van een afgelegen huis in de bossen van Massachusetts. In zijn eerdere romans De wintersoldaat en De pianostemmer had Mason al laten zien hoe grandioos hij kan vertellen en in North Woods schittert hij opnieuw. Theo Schoemaker heeft na De wintersoldaat ook North Woods vertaald.

Het afgelegen huis is gedurende drie eeuwen een toevluchtsoord voor excentrieke of onfortuinlijke mensen die willen vluchten in vergetelheid. Zij lopen echter in de bossen het gevaar te vereenzamen en raken verstrikt in gevoelens van hartstocht, jaloezie, verraad, wraak, gestoordheid en hoop.

Zelfs het huis en het bos kunnen we zien als personages, waarop elke nieuwe bewoner zijn stempel drukt. Het bos wordt gekapt, grond wordt ontgonnen, het bos staat bloot aan stormen en vorst, wordt vernietigd door bosbranden of sterft af door schimmelziektes. Zodoende verandert de omgeving langzamerhand, bovenop de voorspelbare veranderingen zoals het dag-nacht ritme en het wisselen van de seizoenen.

Het is razend knap hoe Mason je de verhalen in trekt zonder de spanning ver op te voeren, al lijkt er in elk verhaal wel iets in de lucht te hangen. Alle personages vertegenwoordigen de tijdgeest waarin ze leven; je sluit ze opmerkelijk snel in je hart. Mason geeft elk verhaal zijn eigen vorm en stijl en bewijst hiermee een veelzijdig schrijver te zijn die talloze genres tot in de puntjes beheerst. Bovendien last Mason poëtische passages in die een grandioze beschrijving van de natuur geven, zoals over appelpitten, meeldauw, kastanjebomen, eekhoorns, uilen, schorskevers en een poema. Mason weet met deze gedetailleerde natuurbeschrijvingen verwondering, bewondering en verontwaardiging bij de lezer op te roepen.

In North Woods komen de mens, de natuur en het bovennatuurlijke samen. De grootste kracht van de roman schuilt in de diepere gedachte over vergankelijkheid die de verhalen met elkaar verbindt. Mason betoogt dat de enige manier om de wereld te doorgronden als iets anders dan een verhaal over verlies, is om het te beschouwen als een verhaal over cyclische verandering. Elk begin is onlosmakelijk verbonden met een einde dat eraan voorafging. Zo laat Mason uit het hart van een gestorven soldaat een uitzonderlijk appelras ontspruiten. Deze perceptie van vergankelijkheid sluit aan bij oosterse filosofieën, waarin geen schepping zonder vernietiging bestaat. De schrijver lijkt te willen zeggen dat wat onbeduidend en van voorbijgaande aard lijkt, er soms toch toe doet, wordt doorgegeven of zelfs de loop van de geschiedenis bepaalt. We kunnen onze geschiedenis verbergen en begraven maar zij komt later toch weer bovendrijven. Zelfs als we de afzondering opzoeken blijven we zichtbaar én onzichtbaar met elkaar verbonden, via de tastbare wereld, via de spirituele wereld, via de geschiedenis, de kunst en de natuur. Mason laat ons overtuigend zien waar die verborgen verbanden liggen, verbanden die eeuwen kunnen overbruggen en die de personages over het hoofd zagen.

Het bovennatuurlijke, het toeval en de nadrukkelijke symboliek zet spanning op de geloofwaardigheid. Niettemin is North Woods met levendige personages en indrukwekkende natuurbeschrijvingen grandioos gecomponeerd en daagt onze perceptie van vergankelijkheid uit.