Lezersrecensie
Ingenieus en verbluffend
“Een triester verhaal dan dit heb ik nooit gehoord.” Het is de pakkende openingszin in The Good Soldier, het in 1915 gepubliceerde meesterwerk van de Engelse schrijver Ford Madox Ford.
“Het was drie tegen één – en ze maakten me gelukkig. Oh, God, ze maakten me zo gelukkig dat ik betwijfel of zelfs het paradijs, dat al het wereldlijke onrecht zal gladstrijken, me ooit iets dergelijks zal brengen.”
De verteller, de Amerikaan John Dowell, neemt de lezer mee in een hartstochtelijk relaas over zijn echtgenote en hun verstandhouding met een ogenschijnlijk gelukkig Engels echtpaar. John onthult echter geleidelijk de verborgen waarheden en tragedies die op hun pad komen.
Het verhaal speelt zich af aan het begin van de twintigste eeuw, een tijdperk van morele en sociale veranderingen in de hogere bourgeoisie. Het onderzoekt de kloof tussen uiterlijk en werkelijkheid en de vernietigende kracht van verborgen hartstocht en bedrog.
De roman is complex omdat Ford Madox Ford gebruikmaakt van een onbetrouwbare verteller en talloze flashbacks met een onnavolgbare chronologie. John is onbetrouwbaar zodat de lezer voortdurend moet gissen naar wat schuilgaat achter een façade. Daarmee ziet de lezer zich voor eenzelfde uitdaging gesteld als John zelf, want die moet ook steeds raden wat zijn vrouw en het andere echtpaar hem niet rechtstreeks willen vertellen of juist voor hem verborgen proberen te houden. John vertelt zijn herinneringen veelal door middel van associaties, waardoor de structuur sterk niet-chronologisch en soms verwarrend is.
Deze complexiteit creëert een onophoudelijk gevoel van mysterie en spanning. De lezer wordt uitgedaagd om door nauwkeurig te lezen de waarheid te achterhalen te midden van tegenstrijdige verhalen en perspectieven. De lezer maakt daarbij, net als John, onwillekeurig gebruik van zijn onderbewuste, waarin zich zijn geheime verlangens, onderdrukte gedachten en verborgen overtuigingen bevinden. Dit onderbewuste bepaalt hoe we iemand ‘lezen’ en hoe we dit boek ‘lezen.’ De illusie van slechts één juiste interpretatie is met deze modernistische roman niet langer houdbaar. Wie uiteindelijk na flink zwoegen het verhaal weet te doorgronden staat er versteld van hoe ingenieus en verbluffend Ford Madox Ford het heeft opgebouwd.
De personages voelen levensecht aan door de diepgaande karakterontwikkeling, hun morele ambiguïteiten en de precieze beschrijvingen van hun onderlinge verhoudingen. Ford Madox Ford laat zien dat hij een fenomenaal psychologisch inzicht in de motieven en emoties van personages heeft.
Schrijvers zoals J.M. Coetzee (Portret van een jongeman) en F. Springer (Bougainville) hebben Ford Madox Ford een verdiende hommage gebracht. Het thema van The Good Soldier, de vernietigende kracht van verborgen hartstocht en bedrog, is universeel en tijdloos, waardoor de roman het hart na 109 jaar nog steeds sneller doet kloppen.
(de vertaling van de openingszin is van Phil Daniëls; de vertaling van de verzuchting van pirayaani)
“Het was drie tegen één – en ze maakten me gelukkig. Oh, God, ze maakten me zo gelukkig dat ik betwijfel of zelfs het paradijs, dat al het wereldlijke onrecht zal gladstrijken, me ooit iets dergelijks zal brengen.”
De verteller, de Amerikaan John Dowell, neemt de lezer mee in een hartstochtelijk relaas over zijn echtgenote en hun verstandhouding met een ogenschijnlijk gelukkig Engels echtpaar. John onthult echter geleidelijk de verborgen waarheden en tragedies die op hun pad komen.
Het verhaal speelt zich af aan het begin van de twintigste eeuw, een tijdperk van morele en sociale veranderingen in de hogere bourgeoisie. Het onderzoekt de kloof tussen uiterlijk en werkelijkheid en de vernietigende kracht van verborgen hartstocht en bedrog.
De roman is complex omdat Ford Madox Ford gebruikmaakt van een onbetrouwbare verteller en talloze flashbacks met een onnavolgbare chronologie. John is onbetrouwbaar zodat de lezer voortdurend moet gissen naar wat schuilgaat achter een façade. Daarmee ziet de lezer zich voor eenzelfde uitdaging gesteld als John zelf, want die moet ook steeds raden wat zijn vrouw en het andere echtpaar hem niet rechtstreeks willen vertellen of juist voor hem verborgen proberen te houden. John vertelt zijn herinneringen veelal door middel van associaties, waardoor de structuur sterk niet-chronologisch en soms verwarrend is.
Deze complexiteit creëert een onophoudelijk gevoel van mysterie en spanning. De lezer wordt uitgedaagd om door nauwkeurig te lezen de waarheid te achterhalen te midden van tegenstrijdige verhalen en perspectieven. De lezer maakt daarbij, net als John, onwillekeurig gebruik van zijn onderbewuste, waarin zich zijn geheime verlangens, onderdrukte gedachten en verborgen overtuigingen bevinden. Dit onderbewuste bepaalt hoe we iemand ‘lezen’ en hoe we dit boek ‘lezen.’ De illusie van slechts één juiste interpretatie is met deze modernistische roman niet langer houdbaar. Wie uiteindelijk na flink zwoegen het verhaal weet te doorgronden staat er versteld van hoe ingenieus en verbluffend Ford Madox Ford het heeft opgebouwd.
De personages voelen levensecht aan door de diepgaande karakterontwikkeling, hun morele ambiguïteiten en de precieze beschrijvingen van hun onderlinge verhoudingen. Ford Madox Ford laat zien dat hij een fenomenaal psychologisch inzicht in de motieven en emoties van personages heeft.
Schrijvers zoals J.M. Coetzee (Portret van een jongeman) en F. Springer (Bougainville) hebben Ford Madox Ford een verdiende hommage gebracht. Het thema van The Good Soldier, de vernietigende kracht van verborgen hartstocht en bedrog, is universeel en tijdloos, waardoor de roman het hart na 109 jaar nog steeds sneller doet kloppen.
(de vertaling van de openingszin is van Phil Daniëls; de vertaling van de verzuchting van pirayaani)
1
Reageer op deze recensie
