Hartverscheurend afrekenen met het verleden

The Hungry Ghosts, de vierde roman van Shyam Selvadurai, stond in 2014 op de longlist van de DSC Prize for South Asian Literature, de Amerikaanse literatuurprijs voor auteurs die over Zuid-Azië schrijven. The Hungry Ghosts en het negen jaar later verschenen De zeven manen van Maali Almeida delen hetzelfde thema: Hoe kunnen we ons bevrijden van onze demonen uit het verleden? Volgens een Singalees spreekwoord achtervolgt het verleden de mens zoals een luipaard zijn prooi in hoog gras, het juiste moment afwachtend om hem te bespringen.

The Hungry Ghosts is een voortreffelijk verhaal over de noodzaak van het verbreken van de ketting van trauma’s en conflicten die oudere generaties aan jongere generaties doorgeven. De ketting van aangedaan onrecht en pijn, die leidt tot verraad en wraak en daarmee tot het ontstaan van steeds weer nieuwe ‘hongerige geesten’ moet worden doorbroken om te voorkomen dat zij uiteindelijk onze harten en onze naties verscheurt.

Selvadurai voert een welgestelde familie in Colombo op. De grootmoeder is in haar jeugd getraumatiseerd geraakt; door haar opgekropte woede en kortzichtigheid beschadigt zij telkens haar dochter, kleindochter en kleinzoon Shivan. Deze drie grijpen de enige manier aan om zich van deze corrupte grootmoeder te bevrijden: een emigratie van Sri Lanka naar Canada. Toch blijven hun geesten van hun verleden hen ook in Canada achtervolgen. Shivan probeert zijn ware aard te verbergen terwijl zijn verleden zijn familie- en liefdesrelaties overschaduwt. Hij worstelt ermee hoe hij dat verleden achter zich kan laten en besluit ten slotte met dat verleden af te rekenen, ook al moet hij daarvoor loslaten wat hij het meest begeert.

Selvadurai schrijft soepel en bedrieglijk eenvoudig proza. Hij brengt de personages met al hun emoties, trauma’s en onhebbelijkheden verbluffend tot leven. Zijn proza is bijzonder zintuigelijk en de emoties van Shivan zoals verlangen, afkeer en berouw zijn sterk invoelbaar. De beschadigingen die Shivan heeft opgelopen komen terloops aan het oppervlak naarmate hij steeds moeilijker aan de verwachtingen van zijn familie kan voldoen. Stap voor stap bouwt Selvadurai een hartverscheurend verhaal op.

Toch is The Hungry Ghosts meer dan een familieroman of coming-of-age. Hoewel Selvadurai het niet benadrukt worden de conflicten in de familie subtiel gespiegeld door het politieke machtsspel en het militaire geweld tijdens de burgeroorlog en de marxistische opstand in Sri Lanka. Daarmee is dit boek ook te beschouwen als poging om tot een nationale verzoening te komen en de fouten uit het verleden niet te herhalen. De korte boeddhistische mythen die in het verhaal zijn verweven geven het verhaal een passende spirituele laag. Deze mythen geven commentaar op de levens van de hoofdpersonages, op karma en voorbestemming.

De in Sri Lanka geboren Canadese schrijver Shyam Selvadurai is geen veelschrijver maar wat hij publiceert is van de bovenste plank en voor westerse lezers goed toegankelijk. Het is dan ook spijtig dat in de Nederlandse bibliotheken geen boek van hem te vinden is.