Hoe klasse bepaalt wat jouw waarheid is

De Peruaans-Spaanse schrijver Mario Vargas Llosa won in 2010 de Nobelprijs vanwege "de manier waarop hij machtsstructuren in kaart brengt en zijn scherpzinnige beelden van het verzet, de opstandigheid en de nederlaag van het individu." Deze kwaliteiten zijn ook duidelijk zichtbaar in zijn in 1986 gepubliceerde roman Wie heeft Palomino Molero vermoord? Aan de hand van een zoektocht naar de moordenaar legt Vargas Llosa de machtsstructuren in het dictatoriale Peru van 1957 bloot. We hebben hier dan ook niet te maken met een misdaadroman.

De gebeurtenissen spelen zich af in een verpauperde havenstad in het noorden van Peru in 1957. Luitenant Silva en sergeant Lituma van de marechaussee zijn belast met de zoektocht naar de moordenaar van soldaat Palomino Molero. De zoektocht maakt duidelijk hoe de elite de maatschappelijke rangen en standen in stand houdt. Met lichte ironie beschrijft Vargas Llosa hoe de lagere klassen zich staande weten te houden en toch hun doelen proberen na te streven ondanks een schrijnend gebrek aan middelen en maatschappelijk aanzien. Hij laat je voelen hoe moeilijk het is om eerlijk te blijven in een corrupte samenleving, waar machtsmisbruik in alle lagen plaatsvindt. Zo maakt de scherpzinnige speurder Silva steeds maar weer misbruik van zijn positie om de getrouwde Doña Adriana te kunnen bespieden en lastigvallen.

Op een gegeven moment zijn de twee agenten er zelf van overtuigd de moordzaak te hebben opgelost, maar de bevolking gelooft hen niet en is overtuigd van een samenzwering van de elite. Met de vraag wie Palomino Molero dan écht heeft vermoord komt zodoende het thema boven water van het naast elkaar kunnen bestaan van meerdere waarheden. Volgens de elite ziet de onderklasse overal samenzweringen en volgens de onderklasse doet de corrupte elite alles om aan de macht te blijven en komt overal mee weg. Het is deze tegenstelling die een aantal jaren nadien zorgde voor het ontstaan van de maoïstische organisatie Lichtend pad en de daarop volgende periode van 40 jaar terreur. Het thema is wereldwijd nog altijd actueel.