Wat universeel menselijk is

Eindelijk durfde ik in het hier zo populaire 'Stille sneeuwval' te beginnen. Ik was al een tijdje nieuwsgierig naar dit boek, maar omdat het omslag een poëtisch, literair en ouderwets verhaal doet vermoeden, zag ik er tegelijkertijd tegenop om erin te beginnen. Nergens voor nodig, zo bleek al snel: deze vuistdikke pil leest makkelijk weg. (Mede dankzij de kundige vertaler waarschijnlijk ).

De schrijfstijl is daarnaast mooi en op een prettige manier ingetogen, heel Japans denk ik. Het verhaal is gedurende de eerste 90% van het boek echter niet heel spannend. De Makioka's leven 500 pagina's lang hun gewone leven en worstelen daarnaast met het feit dat ze maar geen huwelijkskandidaat voor (schoon-)zus Yukiko kunnen vinden. Een groot probleem blijkbaar, maar de familie doet maar weinig om het op te lossen en verlaat zich geheel op doortastender kennissen.

Hoewel het verhaal ogenschijnlijk dus om Yukiko lijkt te draaien, is zij vanwege haar (gedwongen) passiviteit van alle personages het saaist. Interessanter is haar jongere zus Taeko, omdat die, tegen de regels van haar cultuur in, wat ruimte voor zichzelf weet te vinden. Taeko laat zich niet door mannen de wet voorschrijven, maar is nou ook weer geen heldin, omdat ze niet zo netjes met die mannen omgaat. (Jammer dat in het nawoord van de vertaler niets staat over waarom Taeko haar verloving met Okubata niet gewoon verbreekt als ze verliefd wordt op Itakura. Is ze laf/lui/bang/opportunistisch, of kan/mag een vrouw een man simpelweg niet dumpen in haar cultuur? Dat maakt nogal wat uit!)

Het interessantst aan 'Stille sneeuwval' is sowieso dat het Japan van weleer er zo helder in tot leven komt. Een hele ervaring! Van sushi met levende garnalen erin tot voorouderverering en huwelijksonderhandelingen; alles wat voor de Makioka's normaal is, is het voor ons niet. Hun gebruiken en opvattingen zijn vaak raadselachtig en soms kwaadmakend (vrouwen moeten aan belachelijk hoge en mannen aan belachelijk lage standaarden voldoen) maar er gaat ook een zekere rust vanuit. Iets kabbelends, wat niet onaangenaam is.

Daarbij zijn Tanizaki's personages hartverwarmend en enorm realistisch. Dat zie je juist dankzij die culturele verschillen. Dat vind ik het mooist aan 'Stille sneeuw': dat het zo goed laat zien wat universeel menselijk is - los van welke cultuur dan ook.