Inspiratie als openbaring van levenskracht

Bij uitgeverij In De Knipscheer verscheen een biografie van Chris Hinze, geschreven door Kees Ruijs. Dit boek geeft een goed beeld van de veelzijdigheid van een van de meest getalenteerde, controversiële en misschien ook wel meest raadselachtige musici die Nederland ooit heeft gekend. Aan de hand van diepgaande gesprekken met Chris Hinze en tal van personen die hem van nabij meemaakten, schetst biograaf Kees Ruys een kleurrijk beeld van de carrière van een Indische dirigentenzoon, die na zijn kinderjaren op een Javaans landgoed in voormalig Nederlands-Indië en zijn eerste puberreisje naar Parijse jazzkelders maar één doel nastreefde: zelfstandig muzikant worden. Zijn avonturen bezorgden hem een magazijn aan werkbare handvatten die voor hem zeer leerzaam bleken te zijn. De exclusief bij het boek uitgebrachte cd illustreert de veelzijdigheid van Chris Hinze als grote muzikale aanwinst.

Deze evenzeer bewonderde als verguisde componist die van muziekstijl even vaak wisselde als een slang van haar huid is een ongekende virtuoos gebleken. Met zijn act en creativiteit doet hij veel denken aan de Indiase componist en musicaldirector R.D. Burman. Burman was evenals Hinze een muzikale wereldspeurder die zijn tentakels en voelsprieten gericht hield op alles wat geluid, melodie en ritme betrof hetgeen hij als basis gebruikte ter uitbouw van zijn muzikaal imperium. Dezelfde muziekale ontwikkeling en nieuwsgierigheid zie ik in Hinze in volle omvang gedijen. Hinze en Burman waren soloavonturiers die zich door niets en niemand van hun koers lieten afhouden, geen continent of genre onbeproefd lieten. Het resultaat is een spetterend muzikaal en visueel spektakel. De muziek die gemaakt wordt is universeel, of je dit nu jazz, wereldmuziek, reggae of lounge noemt is niet zo belangrijk, het gaat om de emotie, de sfeer, en de taal van de muziek.

Al ruim 40 jaar maakt Hinze wereldmuziek en communiceert hij muzikaal met vreemde culturen. Gedurende zijn lange reizen door Afrika, Tibet, India, Japan Birma, Bhutan, Jamaica en de Pacific eilanden liet hij zich inspireren door de mensen en de natuur waar vele Nederlanders doorgaans onverschillig en hilarisch tegenaan gapen. Bij de kosmopolitische Hinze waren het juist de musici en de meest vreemde geluiden variërend van stations, vliegvelden, rimboe en de zee die hem fascineerden. Deze fascinatie vond haar weerslag in succesvolle cd’s als 'African Dreams', 'Africa Impressions' en 'Tibet Impressions 1, 2 en 3'. Het boeiende van deze uitgave is de muzikale wisselwerking tussen de adembenemende beelden en de indringende muziek, afgewisseld met persoonlijke verhalen en anekdotes.

Het oproer in de muzikale expressie van Hinze, zoals de auteur dat beschrijft op de pagina’s 128 tot en met 140, is kenmerkend voor zijn woelige natuur waarbij de oproerigheid bedaard wordt door een plotseling opduikende romantiek. Als ik de in het boek bijgesloten CD beluister bekruipt mij het gevoel dat zijn improvisatie net klinkt als een ontlading van natuurkrachten, donder en storm, waarna de lucht weer zuiver en de zee kalm wordt. Tussen al dit geluid stroomt een gevoel uit welke mystieke kracht je telkens meesleept. Dat wat Chris Hinze in de muziekgeschiedenis volgens de auteur is tekortgekomen heeft hij voor de experimentele muziekgeschiedenis gewonnen. Zijn muziek is de begeleidster en niet de draagster van zijn inspiratie die in hem openbaart als een algemene levenskracht. Als beoefenaar van de schoonheid van de muziek betekent hij minder dan als verdediger van die schoonheid. De schrijver laat ook zien dat zijn carrière een pleidooi is voor zijn eigen composities. Vandaar dat voor hem het Westerse klassieke aandeel zoals Beethoven, Brahms, Chopin et cetera eerst zo belangrijk was, bijna tot het allesbeheersende toe. Dat waarmee hij zich verrijkte uit de vreemde culturen werd voor hem het uiteindelijke concept voor zijn muzikale expressie en improvisatie. De opgevangen exotische geluiden werden uitgedrukt in een nieuw soort intermezzo. Kees Ruys is er absoluut in geslaagd om middels dit 608 pagina’s tellend werk op een niet mis te verstane wijze een overzicht te bieden van het leven en werk van Chris Hinze.