Een rechttoe-rechtaan intrigerende roman

In de tijd toen een ieder de hete ademtocht van de Koude Oorlog in zijn nek voelde zijn er zelfs mensen geweest die zelfmoord pleegden omdat ze het bestaan begonnen te ervaren als een vorm van uitgestelde executie. Anderen stelden een gezinsuitbreiding af omdat ze niet rekenden op verbetering maar op een verergering. De wapenwedloop volgde dezelfde tred als die van de wegenaanleg: hoe meer asfalt des te veiliger het verkeer.

Uiteraard mag ieder levend wezen zich gelukkig prijzen dat in Moskou en Washington niet op de rode knop gedrukt is.‘Beter rood dan dood’ was het adagium uit die tijd, waarbij niemand eraan wilde dat ‘rood’ in veel gevallen ‘dood’ betekende. Liever de polderjihad, dan ruzie met Ahmadinejad? Liever overal niquabgewaden, dan mot met Osama bin Laden? Zie de opmars van islamitische terreur op terreinen waar de Sovjet-Unie zich heeft teruggetrokken. De Koude Oorlog was een doofpot. Maar wat erin gestopt is, leeft nog steeds en is klaar om tot uitbarsting te komen. Juist wie de schade zoveel mogelijk wil beperken, juist wie naar zoiets fragiels streeft als overleg tussen krijgszuchtige tegenstanders, moet de geschiedenis in al haar complexiteit bestuderen.

De dreiging van de bom beïnvloedde en intrigeerde filmmakers, muzikanten en schrijvers waaronder de Belg Chris Ceustermans. De hele James Bondcultus –alle sprookjes over spionage en actie- vegeteerde op de massale angstvisie. De KGB werd de nieuwe Europese inquisitie. In de roman Koude oorlogsdromen  van Ceustermans overkomt dit tafereel ook de student Ernst Borka. Hij krijgt te maken met de politieke vluchteling György die in het betonnen studentencomplex van deze student neerstrijkt. György heeft veel weg van het hoofdpersonage uit de roman De donkere kamer van Damokles van W.F. Hermans en verlaat zijn kamer na het invallen van de duisternis. Hierdoor begint Ernst het vertrouwen in zijn huisgenoot te verliezen en begint hij hem in de smiezen te houden. Echter: beiden  geraken in de ban van een archeologe die ze smachtend in het vrouwenblok aan de overzijde begluren. In dit opzicht verschilt György van het hoofdpersonage in Hermans roman omdat het een in zichzelf gekeerde paranoïde figuur was die niets klaarmaakte met een griet behalve misschien met de beeltenis van een vrouw. Ernst in deze roman belandt vanuit een hypothetische wereld en een grote reële wereld. Hij is op zoek naar datgene wat alle jonge mannen zoeken: het lichaam van de vrouw, avontuur, vriendschap. Wanneer tien jaar na de val van de Muur zijn relatie met de archeologe Inge instort, zal hij zijn daden onder ogen moeten zien. Hij moet brokstukken ruimen om opnieuw te kunnen bouwen.

Een deel van Koude Oorlogsdromen speelt zich af tijdens de laatste maanden van de Koude Oorlog. Dat is een periode van paranoia en angst bij de mensen. Het was een periode van infiltratie en spionage waarvan de sterke invloeden doorwerkten in de onderlinge menselijke relaties. De impact van de Koude Oorlog, was niet louter militair en politiek. Het was in de eerste plaats een doctrine. Een doctrine betekent een op grote schaal uitgevoerde brainwashing. Diens woord men eet, diens woord men spreekt. Als de beoogde slachtoffers eensgezind aannemen dat het altijd anderen overkomt, is de doctrine geslaagd. De Sovjets geloofden in hun communisme, Duitsers in het Nazisme en loop zo de hele geschiedenis maar af. Zo is ook de Westerse wereld beïnvloed door het Amerikanisme.

In deze roman wordt de val van de Berlijnse Muur als residu van een act uit de Koude Oorlogse periode opgevoerd. Chris Ceustermans is er rijkelijk in geslaagd om de historische- en ontstaansleidraden van de Koude Oorlog trefzeker in zijn roman, hoewel die qua layout onverwijld valt in de low budget klasse, uit te zetten en die gedetailleerd uit te werken maar houdt zich daarbij braaf binnen de perken van het hedendaagse casual taalgebruik. Geen geritsel met vormaspecten en andere taalvondsten omdat die de hedendaagse lezer gauw willen doen afstoten. Het is een rechttoe-rechtaan intrigerende roman.