Saai

Ben Pastor heette nog Maria Verbena Volpi toen ze archeologie doceerde, maar trok het gewijde gewaad van Ben Pastor aan om nu al zeven boeken te schrijven over haar held Martin Bora. Pastor houdt wel van een uitdaging en maakte het zichzelf niet gemakkelijk. Bora is een Duitse legerdetective met het hart op de juiste plaats, maar in het verkeerde uniform, die voortdurend moet optornen tegen foute beeldvorming. Kaputt Mundi is het zevende deel uit Bora’'s persoonlijke saga, waarvan voorlopig slechts drie delen in het Nederlands verkrijgbaar zijn: Lumen(2009) en Luna Mendax(2011). De boeken spelen zich steeds af in het kader van de Tweede wereldoorlog, beginnend in 1937, telkens op verschillende locaties: Spanje, Leipzig, Krakau, Verona en nu Rome. Bora volgt daarmee in feite de brandhaard van het geschiedkundig verloop van deze oorlog.

Het decor is dus Rome in januari 1944. De Duitsers krijgen het aan de stok met hun voormalige bondgenoten. Buiten het boek woedt de oorlog, de geallieerden rukken op, hoewel er nog niets bekend is over de nakende invasie in Normandië. Binnen het boek gaat het leven gewoon verder. Als een jonge vrouw van de Duitse ambassade uit een raam wordt geduwd, moet daar een politie-inspecteur naartoe. Majoor Martin Bora is die inspecteur, en hij krijgt de niet zo enthousiaste medewerking van de Italiaanse inspecteur Sandor Guidi. Allebei lopen ze cirkeltjes in de machtsspelletjes tussen Duitsers, Italianen en het Vaticaan. Om het vuile spel van Bora’s “verloofde” Benedikta niet te vernoemen.

Kaputt Mundi is een amalgaam van detective, spionage en oorlogslyriek, met een zee van nevenpersonages, intriges en feiten. Uit meer dan vierhonderd bladzijden historisch, cultureel en politiek overzicht een detectiveverhaal peuteren is best vermoeiend, zeker als dat verhaal niet eens origineel is. Ik ken mensen die hierop zullen kicken, maar zelf houd ik het bij "Jezus, wat is dit saai", een zin die overigens letterlijk uit dit boek komt.

Hoewel Ben Pastor duidelijk met woorden, symboliek en dialogen overweg kan, is een evenwichtige plot te hoog gegrepen. Wat me bijzonder stoort zijn de overgangen, van de ene zin naar de andere, waarin van locatie of tijd wordt gewisseld en waar geen witruimte tussen steekt, net alsof je de gedachten leest van de auteur zoals ze sprongsgewijs tot stand komen.

Capet Mundi betekent “de bekende wereld”. Het is tevens de eeuwenoude naam voor Rome: de stad van de wereld. Ik ga geen grapje maken over Kaputt, maar ik begrijp de zin van de titelverandering niet. Tenzij die betekenis nog ergens onder het stof van de historische feiten ligt, en ik die niet heb opgemerkt.