Lezersrecensie
Een bloedstollend epos met een apocalyptisch slotakkoord
Brazilië, kort voor de overgang van de 19e naar de 20e eeuw. Een verdeeld land in transitie van een monarchie naar een republiek, inclusief het politiek gekonkel tussen de oude adellijke grootgrondbezitters en de nieuwe bourgeoisie die nu de scepter zwaait. Voor de straatarme boeren in Bahia verandert niets. Het blijft sappelen in de marge, terwijl grootgrondbezitters de scepter blijven zwaaien en allerlei rondzwervend geboefte het leven mogelijk nog zwaarder maakt.
Tegen deze achtergrond verschijnt 'De Raadgever' ten tonele, mysterieus messiaans figuur die met zijn apocalyptische visioenen in combinatie met strakke zedenleer een steeds grotere groep volgers om zich heen weet te verzamelen. De harde kern van zijn volgelingen is een wonderlijke coterie van voormalige kooplieden, mismaakten, maatschappelijke verschoppelingen, bekeerde criminelen van het ergste soort en vrouwen van de nacht. Allemaal raken ze in zijn ban en veranderen ze in religieuze fanatici. De populariteit van 'De Raadgever' neemt zulke vormen aan dat hij als een bedreiging voor de zittende macht in Bahia wordt gezien. Een reactie kan niet uitblijven en dit vormt de opmaat voor een bloedstollend epos met een apocalyptisch slotakkoord.
De opzet van dit boek doet nogal denken aan 'Oorlog en Vrede van Tolstoy en 'Leven en Lot' van Vasili Grossman. Door de ogen van de talrijke wordt de lezer door Vargas Llosa als het ware meegevoerd en wordt hij blootgesteld aan de verschillende thema's die de verschillende personages in dit boek symboliseren. Zo wordt de lezer geconfronteerd met het harde leven aan de onderkant van de samenleving, de morele dillema's van een journalist, een baron die zich probeert aan te passen aan de nieuwe politieke realiteit, een corrupte geestelijke die zijn spirituele roeping hervindt, een groep circusartiesten die ongewild verzeild raken in een burgeroorlog en het leven in een religieuze sekte waarbij de leider een theocratie probeert te vestigen.
Opvallend is de relatief sobere en zakelijke schrijfstijl van Vargas Llosa, waarbij hij de gebeurtenissen in feite het woord laat doen. Als een begenadigd oorlogsverslaggever geeft hij de feiten weer, inclusief alle bloederige details. Niets en niemand wordt ontzien en alle betrokkenen voelen de gevolgen van de gebeurtenissen nog jaren na dato. Door het gehele verhaal heen weet Vargas Llosa de spanning op te bouwen als een soort springveer dit tot het uiterste wordt ingedrukt. De lezer weet dat het mis zal gaan, de vraag is alleen wanneer.
'De oorlog aan het einde van de wereld' is geen gemakkelijk boek, ondanks de vlotte en zakelijke schrijfstijl. De hoeveelheid personages, de meanderende plotlijnen, de algehele informatiedichtheid en het oog voor detail vergen veel van de lezer. Ook de algehele rauwheid en het cynische mensbeeld kan afstotend zijn. Voor lezers die een literaire uitdaging houden en niet terugdeinzen voor een apocalyptisch goed boek, is 'De oorlog aan het einde van de wereld' een regelrechte aanrader.
Tegen deze achtergrond verschijnt 'De Raadgever' ten tonele, mysterieus messiaans figuur die met zijn apocalyptische visioenen in combinatie met strakke zedenleer een steeds grotere groep volgers om zich heen weet te verzamelen. De harde kern van zijn volgelingen is een wonderlijke coterie van voormalige kooplieden, mismaakten, maatschappelijke verschoppelingen, bekeerde criminelen van het ergste soort en vrouwen van de nacht. Allemaal raken ze in zijn ban en veranderen ze in religieuze fanatici. De populariteit van 'De Raadgever' neemt zulke vormen aan dat hij als een bedreiging voor de zittende macht in Bahia wordt gezien. Een reactie kan niet uitblijven en dit vormt de opmaat voor een bloedstollend epos met een apocalyptisch slotakkoord.
De opzet van dit boek doet nogal denken aan 'Oorlog en Vrede van Tolstoy en 'Leven en Lot' van Vasili Grossman. Door de ogen van de talrijke wordt de lezer door Vargas Llosa als het ware meegevoerd en wordt hij blootgesteld aan de verschillende thema's die de verschillende personages in dit boek symboliseren. Zo wordt de lezer geconfronteerd met het harde leven aan de onderkant van de samenleving, de morele dillema's van een journalist, een baron die zich probeert aan te passen aan de nieuwe politieke realiteit, een corrupte geestelijke die zijn spirituele roeping hervindt, een groep circusartiesten die ongewild verzeild raken in een burgeroorlog en het leven in een religieuze sekte waarbij de leider een theocratie probeert te vestigen.
Opvallend is de relatief sobere en zakelijke schrijfstijl van Vargas Llosa, waarbij hij de gebeurtenissen in feite het woord laat doen. Als een begenadigd oorlogsverslaggever geeft hij de feiten weer, inclusief alle bloederige details. Niets en niemand wordt ontzien en alle betrokkenen voelen de gevolgen van de gebeurtenissen nog jaren na dato. Door het gehele verhaal heen weet Vargas Llosa de spanning op te bouwen als een soort springveer dit tot het uiterste wordt ingedrukt. De lezer weet dat het mis zal gaan, de vraag is alleen wanneer.
'De oorlog aan het einde van de wereld' is geen gemakkelijk boek, ondanks de vlotte en zakelijke schrijfstijl. De hoeveelheid personages, de meanderende plotlijnen, de algehele informatiedichtheid en het oog voor detail vergen veel van de lezer. Ook de algehele rauwheid en het cynische mensbeeld kan afstotend zijn. Voor lezers die een literaire uitdaging houden en niet terugdeinzen voor een apocalyptisch goed boek, is 'De oorlog aan het einde van de wereld' een regelrechte aanrader.
3
Reageer op deze recensie
