Lezersrecensie
Een absurde komedie met grote gevolgen
"Hitler heeft twee uur en tien minuten gesproken, Mussolini nog geen twintig minuten". Dit citaat uit "De laatste dagen van Europa" van Antonio Scurati is tekenend voor de veranderende machtsverhoudingen tussen Nazi-Duitsland en het fascistisch Italië van Benito Mussolini in de periode 1938-1940. Waar Mussolini internationaal nog de rol als vredesstichter kon claimen op de vredesconferentie van München ("Peace in our time") in september 1938 zijn in 1939 en 1940 de rollen definitief omgedraaid. Nazi-Duitsland is de bovenliggende partij in een noodlottige alliantie en Mussolini speelt steeds meer de tweede viool.
In Italië zelf wordt het duidelijker dat het land een reus op lemen voeten is. Ondanks alle daverende toespraken van Mussolini, de vele militaire parades en ander vergelijkbaar macho borstgeklop is het land allesbehalve klaar voor oorlog, laat staan voor het veroveren van een imperium. Het defensieapparaat is in een meelijwekkende staat, de industrie kan onvoldoende modern wapentuig leveren en mentaal is de Italiaanse bevolking vooral bezig met overleven. Ook zijn de herinneringen aan de grote verliezen uit de Eerste Wereldoorlog nog te levendig aanwezig.
Ondertussen leeft de coterie rond Mussolini in een schijnwereld van militaire uniformen, megalomane toekomstvisioenen en ander misplaatste borstklopperij. Corruptie, nepotisme en schaamteloze zelfverrijking zijn aan de orde van de dag. De persoon van Galeazzo Ciano, schoonzoon van Mussolini en zijn minister van Buitenlandse Zaken, is hier een schoolvoorbeeld van. De Duce zelf houdt zelf ook van het goede leven. Zo houdt hij een aantal maîtresses op na, is hij verzot op militaire pracht en praal en mag hij graag vliegen en skiën. Activiteiten die voor de doorsnee Italiaan simpelweg niet te betalen zijn. 'Il Duce' speelt voor de buitenwacht de grootse militair leider en visionair strateeg. Privé gaat hij van de ene mentale crisis naar de andere..
Dat laatste is de kracht van Antonio Scurati. Door het scherp neerzetten van de tegenstelling tussen het imago van krachtige leider voor de bühne en de twijfels en zwakheden van Mussolini achter de schermen brengt de schrijver "Il Duce" terug tot menselijke proporties. Ook het wapengekletter, de eindeloze parades en het gezwollen taalgebruik dragen bij aan het beeld dat het fascisme onder Mussolini vooral absurde komedie is. Ook de lotgevallen van zijn schoonzoon, de voortschrijdende inzichten van naaste medewerkers en de volkomen gedicteerde ontmoetingen met Hitler versterken dit beeld.
De verteltempo ligt hoog in dit boek. Middels korte hoofdstukken, ingeleid met citaten uit dagboeken en toespraken, worden de lotgevallen van Mussolini c.s. uit de doeken gedaan. Het taalgebruik is krachtig en direct, doch soms is aan de bombastische kant. Dat gezegd hebbende, past dit wel bij de sfeer en het beeld van het fascistisch Italië onder Benito Mussolini. Het boek leest als een historisch verantwoorde roman, waarbij fictie en daadwerkelijke gebeurtenissen naadloos in elkaar overlopen.
"De laatste dagen van Europa" van Antonio Scurati is een meeslepend geschreven boek, maar het dient vooral gezien te worden als een krachtige waarschuwing tegen wat kan gebeuren als een autoritaire leider een dictatuur weet te vestigen. Gezien de huidige politieke ontwikkelingen in de wereld is deze waarschuwing actueler dan ooit. De spreekwoordelijke inleidende beschietingen zijn reeds begonnen...
In Italië zelf wordt het duidelijker dat het land een reus op lemen voeten is. Ondanks alle daverende toespraken van Mussolini, de vele militaire parades en ander vergelijkbaar macho borstgeklop is het land allesbehalve klaar voor oorlog, laat staan voor het veroveren van een imperium. Het defensieapparaat is in een meelijwekkende staat, de industrie kan onvoldoende modern wapentuig leveren en mentaal is de Italiaanse bevolking vooral bezig met overleven. Ook zijn de herinneringen aan de grote verliezen uit de Eerste Wereldoorlog nog te levendig aanwezig.
Ondertussen leeft de coterie rond Mussolini in een schijnwereld van militaire uniformen, megalomane toekomstvisioenen en ander misplaatste borstklopperij. Corruptie, nepotisme en schaamteloze zelfverrijking zijn aan de orde van de dag. De persoon van Galeazzo Ciano, schoonzoon van Mussolini en zijn minister van Buitenlandse Zaken, is hier een schoolvoorbeeld van. De Duce zelf houdt zelf ook van het goede leven. Zo houdt hij een aantal maîtresses op na, is hij verzot op militaire pracht en praal en mag hij graag vliegen en skiën. Activiteiten die voor de doorsnee Italiaan simpelweg niet te betalen zijn. 'Il Duce' speelt voor de buitenwacht de grootse militair leider en visionair strateeg. Privé gaat hij van de ene mentale crisis naar de andere..
Dat laatste is de kracht van Antonio Scurati. Door het scherp neerzetten van de tegenstelling tussen het imago van krachtige leider voor de bühne en de twijfels en zwakheden van Mussolini achter de schermen brengt de schrijver "Il Duce" terug tot menselijke proporties. Ook het wapengekletter, de eindeloze parades en het gezwollen taalgebruik dragen bij aan het beeld dat het fascisme onder Mussolini vooral absurde komedie is. Ook de lotgevallen van zijn schoonzoon, de voortschrijdende inzichten van naaste medewerkers en de volkomen gedicteerde ontmoetingen met Hitler versterken dit beeld.
De verteltempo ligt hoog in dit boek. Middels korte hoofdstukken, ingeleid met citaten uit dagboeken en toespraken, worden de lotgevallen van Mussolini c.s. uit de doeken gedaan. Het taalgebruik is krachtig en direct, doch soms is aan de bombastische kant. Dat gezegd hebbende, past dit wel bij de sfeer en het beeld van het fascistisch Italië onder Benito Mussolini. Het boek leest als een historisch verantwoorde roman, waarbij fictie en daadwerkelijke gebeurtenissen naadloos in elkaar overlopen.
"De laatste dagen van Europa" van Antonio Scurati is een meeslepend geschreven boek, maar het dient vooral gezien te worden als een krachtige waarschuwing tegen wat kan gebeuren als een autoritaire leider een dictatuur weet te vestigen. Gezien de huidige politieke ontwikkelingen in de wereld is deze waarschuwing actueler dan ooit. De spreekwoordelijke inleidende beschietingen zijn reeds begonnen...
4
2
Reageer op deze recensie
