Occam's razor in romanvorm

Op 12 augustus 2022 werd schrijver en Nobelprijswinnaar Salman Rushdie neergestoken door een religieuze zeloot tijdens een lezing in de Amerikaanse stad Chautauqua. Levensgevaarlijk gewond werd Rushdie naar het ziekenhuis gebracht. Wonder boven wonder overleefde hij deze aanslag. Het moeizame herstel, de revalidatieperiode en blijvende lichamelijke en mentale wonden vormen de basis van "Mes".

De ondertitel van het boek is "Gedachten na een poging tot moord". Dit is ook indicatief voor de schrijfstijl. Het zijn voornamelijk gedachtenspinsels waarin Rushdie reflecteert op zijn leven sinds de fatwa van "De Duivelsverzen", zijn liefde voor zijn vrouw Eliza/Rachel, zijn liefde voor literatuur, de rol van kunst in de strijd tegen vastgeroeste orthodoxie, de echokamer die sociale media is en de opkomst extremistisch rechts en visionaire leegheid van religieus extremisme.

Dit alles gebed in een strak korset dat begint bij de mislukte moordaanslag, het moeizame herstel en eindigt bij de terugkeer op de plek waar het allemaal gebeurde. Een erg confronterend en ontnuchterend deel van het boek is het gedachtenexperiment waarin Rushdie een viertal gesprekken probeert te voeren met de dader, maar vooral medelijden voor de dader voelt. Een soort morele overwinning van het geschreven woord over de domme kortzichtigheid van religieus fundamentalisme ("Imam Yutubi").

"Mes" is vooral een zeer persoonlijke inkijk in de rijke gedachtewereld van Rushdie waarin hij zich kwetsbaar durft op te stellen en een aantal zeer confronterende en ongemakkelijke vragen stelt over de waarde en invulling van vrijheid, de morele leegte en intellectuele armoedigheid van populisme, de opkomst van autoritaire tendensen in Amerika, Europe en Azië, maar ook met de nodige ironie en zelfspot schrijft over de ongemakken van zijn herstelproces. Al met al een zeer rijk en gelaagd werk en zeer relevant voor de tijd waarin we leven.