Over wormgaten, tijdreizen en andere gedachtekronkels

Waarom nodigde Stephen Hawking mensen uit voor een feestje dat allang had plaatsgevonden? Zie je jezelf in een spiegel als je met de snelheid van het licht reist? En het spannendste wat iedereen wel wil: is tijdreizen mogelijk?

Dat wetenschapsjournalist Yannick Fritschy de tijd en ruimte boeiende onderwerpen vindt, is duidelijk: anders schrijf je geen boek over zulke ingewikkelde onderwerpen. Na enkele non-fictieboeken voor volwassenen en artikelen in onder meer ‘New Scientist’ is er nu dit boek dat geschikt is voor de geïnteresseerde jeugd vanaf 10 jaar en volwassenen. Dat de wereld en het heelal gecompliceerder, zo niet problematisch, in elkaar zit dan je denkt, legt hij meteen in het eerste hoofdstuk uit. Als je iets verder filosofeert over tijdreizen kun je al snel in een gedachteknoop raken. Zou jij nog bestaan als je een gebeurtenis in de geschiedenis verandert? Kun je nog wel terug naar de tijd waar je vandaan kwam?

Er is in de afgelopen eeuwen met behulp van Galilei’s en Einsteins theorieën al veel ontdekt over de werking van de kosmos en de tijd. Toch is er nog veel onduidelijk, dus daar hebben we meer mensen voor nodig die buiten de aangenomen denkkaders en zichtbare wereld durven te denken. Zouden de meeste mensen dat niet durven omdat de wereld voor hen anders heel onoverzichtelijk wordt? Een logische aanname, die overigens niet op deze manier in de tekst staat; de auteur veroordeelt niemand op hoeveel een ander doordenkt. Daarbij geeft hij ook aan dat de natuurkundige theorieën zoals ze nu gangbaar zijn over een tijdje misschien worden verworpen. Kunnen we ooit wel met zekerheid stellen hoe de kosmos in elkaar steekt?

Voor onderwerpen die ondanks veel onderzoek in de natuurkunde nog steeds lastig te bevatten zijn, heeft de auteur er wel een helder boek in drie delen van gemaakt. De hoofdstukken zijn kort en overzichtelijk ingedeeld met in de basis een historische tijdlijn. In het tweede deel komen er gedachte-experimenten bij en in het laatste gedeelte ga je mee op ruimte- en tijdreis. Na elk deel volgt een korte terugblik.
Stap voor stap neemt hij je mee in het bestaan van de ruimte en tijd en de vele zijpaden. Gelukkig herhaalt hij regelmatig stellingen die in de natuurkunde logisch maar voor de lezer nieuw (kunnen) zijn.
De zware materie wordt verlevendigd en verluchtigd met de vele illustraties van Tjarko van der Pol. Ze zijn soms een verduidelijking bij de tekst, maar vaker een aanvulling erop omdat er details in verwerkt zijn die je zonder te lezen niet begrijpt. Het zijn beslist niet zomaar tekeningen, Van der Pol heeft zich zeer goed ingelezen en verdiept in de materie waardoor het toegankelijk is voor iedereen.

Dus kun je door de tijd reizen? Technisch gesproken is het antwoord “ja, zolang je zorgt dat jij sneller beweegt dan je omgeving”. Als komische afsluiter van het kosmologische verhaal geeft de auteur je een serie paaseitjes – puzzeltjes waarvoor je terug in de hoofdstukken moet duiken. Alsof je door een wormgat terugreist in je kennis.

‘Dwars door tijd en ruimte’ is een aanrader voor iedereen die net een zwart gat is waar je oneindig informatie in kunt gieten. Wie dit boek uitgelezen heeft, kan door met Fritschy’s volwassen boeken, bijvoorbeeld ‘Ruimtetijd’.