Niet altijd hetzelfde deuntje

Ian Fleming had in 1960 definitief genoeg van zijn kille en berekenende geheim agent James Bond. “Toen ik 40 was geloofde ik volledig in ‘Bonds & Blonds & Bombs’, maar het hebben van een vrouw en kind slaat alle meedogenloosheid uit iemand,” vertelde hij zijn uitgever destijds. Fleming nam zich opnieuw voor om Bond te laten sterven. Nog één keer zou Bond excelleren in een groot verhaal, maar door twijfel en Bond-moeheid kwam Thunderball niet goed van de grond. Uiteindelijk besloot hij om voor het boek van dat jaar de opzetjes voor een tv-serie - die er nooit is gekomen - te gebruiken. De verhalenbundel For Your Eyes Only laat zien dat Fleming ook het schrijven van het korte verhaal prima beheerste. Zelfs als James Bond maar zijdelings een rol speelt.
De bundel bevat vijf verhalen. Van een blik tot een moord (A View to a Kill) toont hoe Bond de Russische moordenaars van een boodschapper van de Britse geheime dienst te grazen neemt. Hoewel de beschrijvingen van actie en sfeer uitstekend zijn, is het verhaal op punten moeilijk navolgbaar en (mede hierdoor) simpelweg niet spannend genoeg. Daarentegen is het qua titel krom vertaalde Voor uw ogen alleen (For Your Eyes Only) meesterlijk en waarschijnlijk Flemings beste korte Bond-verhaal. Bond wordt door zijn baas M op pad gestuurd voor het wreken van de moord op een bevriend echtpaar door een groep afpersers. Beiden hebben flink wat moeite met deze persoonlijke opdracht - wat goed laat zien dat Fleming Bond wat menselijker, bedachtzamer en zachter wilde maken - die nog complexer wordt als de mooie en pittige dochter van het echtpaar Bond per se voor wil zijn. Een flinke ruzie volgt, maar gelukkig valt ze na gedane zaken toch in Bonds armen.
Ook over De kwantum-soelaastheorie (Quantum of Solace) is menig Fleming-liefhebber enthousiast. Bond speelt nauwelijks een rol, hij is slechts de gesprekspartner van een gouverneur die hem uit verveling een anekdote vertelt over een bizar huwelijk. Moraal van het verhaal: een relatie kan niet blijven bestaan als er niet een minimum aan intermenselijke warmte is overgebleven. Het geeft Flemings opvattingen over zijn eigen huwelijk waarschijnlijk uitstekend weer.
Risico, waarin Bond een bende drugscriminelen moet oprollen, is een grote Bond-roman in het klein. Aardig, maar niet bijzonder. De Hildebrand-rariteit (The Hildebrand Rarity) verdient meer aandacht. Niet zozeer vanwege het verhaal - Bond gaat om onduidelijke redenen mee op de jacht naar een zeldzame vis - maar vanwege Flemings typerende sfeervolle onderwaterwereld-beschrijvingen én de aanwezigheid van een onvergetelijk botte slechterik, die het er passend slecht vanaf brengt.
De verhalenbundel For Your Eyes Only bewijst dat het verwijt dat Fleming altijd hetzelfde deuntje blies niet terecht is. Ook in de experimentele verhalen blijft zijn vertelkunst overeind. Bovendien licht dit boek al een tipje op van de kant die Fleming hierna is opgegaan (want natuurlijk bleef Bond in leven, de auteur kon geen afscheid nemen van de roem die Bond hem bracht): een Bond waarvan ook de niet scherpe kantjes verder zijn afgevlakt. Een Bond die soms ook maar een gewoon mens blijkt te zijn, met twijfels over goed en kwaad en zijn eigen sterfelijkheid.
Van dit boek zijn alleen enkele titels gebruikt voor de serie films.