Dubbele mijlpaal

In het voorjaar van 1956 zat Ian Fleming in een meervoudige dip. Lichamelijk was hij verre van fit - hij deed niets met het verzoek van zijn dokter om minder te roken en te drinken. En hij was niet tevreden over de uiteenlopende reacties op het vierde Bond-boek Diamonds are forever. Sterker nog, hij was erg teleurgesteld over het uitblijven van een wereldwijd succes van James Bond. Bovendien was hij enorm aan het worstelen met het manuscript van From Russia with love. Dat had hij aan zichzelf te wijten, want hij wilde een andere verhaalopzet uitproberen. Bovendien besloot hij, mede op aanraden van de Amerikaanse detectiveschrijver Raymond Chandler, zijn boeken op een literair hoger niveau te brengen. Dat alles leidde ertoe dat Fleming in de zomer van dat jaar James Bond zo beu was, dat hij besloot om hem te laten sterven.
Schrijvers lijken op hun best in periodes van neerslachtigheid. Dat gold blijkbaar ook voor Fleming, want From Russia with love is een van zijn allerbeste boeken geworden. Het maakte hem bekend bij het grote publiek, vooral toen John F. Kennedy in 1961 verklapte dat dit zijn favoriete thriller was.
In deze vijfde titel duikt Bond pas na een derde van het boek op. De lezer heeft dan al kennis gemaakt met een brute krachtpatser die van SMERSH - een zeer beangstigende Russische moordorganisatie - de opdracht krijgt om Bond van kant te maken. Bond moet hiertoe eerst in een val worden gelokt, bestaande uit een knappe Russin en een door de Britten gewild decodeerapparaat. De Britse geheime dienst vermoedt een valstrik, maar kan de kans op het in handen krijgen van het apparaat niet laten glippen en stuurt zijn beste agent op pad. James Bond begint aan een spannende en indrukwekkende reis over de wereld die uiteindelijk zijn dood lijkt te worden.
Fleming bewijst dat de beste boeken goed geschreven moeten zijn, maar vooral een sterk verhaal te vertellen moeten hebben. Het plan van SMERSH, de locaties en de personages zijn geloofwaardig, levendig en krachtig beschreven. James Bond is menselijker dan hij tot dan toe was, Rosa Klebb van SMERSH is ongetwijfeld de beste lesbische slechterik ooit bedacht en de knappe Russin is het prototype van de welgevallige femme fatale die uiteindelijk valt voor de charmes van Bond.
Ian Fleming stopte veel eigen ervaringen in zijn boeken. Dit maakt de soms wel erg fantasievolle gebeurtenissen toch voldoende geloofwaardig. Bovendien vertellen de personages veel over hoe Fleming in het leven stond. Zo is Bonds helper in Istanbul, Darko Kerim Bey, de warme, vriendelijke, licht vrouwonvriendelijke avonturier die er een uitstekend bij Fleming passende filosofie op na houdt: ‘Maar ik leef te gulzig. Ik neem altijd van alles te veel. Op een dag zal mijn hart het ineens opgeven […] Misschien zullen ze op mijn grafsteen zetten: “Deze man stierf aan te veel leven”.’
Over sterven gesproken, op aandringen van zijn vrienden liet Fleming Bond aan het slot niet sterven, maar ‘slechts’ bewusteloos ter aarde stortten. Hij schreef een verontruste fan een brief terug met de boodschap dat als Bond zou moeten sterven, dat een stuk sensationeler zou gebeuren.
From Russia with love werd de tweede Bond-film - met Sean Connery in de hoofdrol - en dankt zijn succes aan de trouw aan het boek. Dat maakt deze titel tot een dubbele mijlpaal in de geschiedenis van 007.