Een zinderend slot

Hoewel de Nederlandse titel van het derde deel van Stieg Larssons Millennium-trilogie minder opvallend en aansprekend is dan de eerste twee, past het goed bij de manier waarop Larsson in het leven stond (hij overleed na een hartaanval in 2004). De Zweed werkte jarenlang als grafisch ontwerper bij een nieuwsdienst, maar zijn hart lag bij de strijd tegen rechts-extremisme. In de jaren 90 was buitenlanderhaat een groot probleem in Zweden, wat Larsson en anderen deed besluiten om een onderzoeksplatform in het leven te roepen dat zich ging richten op het behoud van een democratisch Zweden. Gerechtigheid hadden zij ongetwijfeld hoog in het vaandel.

Het is niet moeilijk om Larsson te herkennen in hoofdpersoon Mikael Blomkvist. In de gehele trilogie - ruim 1750 pagina’s lang - is hij de door zijn rechtvaardigheidsgevoel gedreven onvermoeibare journalist, die vast van plan is om de onderste steen boven te halen van welke misdaad dan ook. Gerechtigheid sluit naadloos aan op deel 2 (De vrouw die met vuur speelde), waarin Blomkvist op zoek was naar de dader van de moord op twee collega-journalisten en een nationale beerput aan immoreel gedrag opentrok. Het nu al klassieke personage Lisbeth Salander, met wiens hulp Blomkvist in deel 1 (Mannen die vrouwen haten) een verdwijning oploste, wrong zich in deel 2 op indrukwekkende wijze in de plot en is in deel 3 de fascinerende spil waar alles om draait.

Lisbeth Salander - een broodmagere, biseksuele liefhebber van gothic, maar bovenal een briljant computerkraker met een zeer duister verleden - wordt in kritieke toestand in het ziekenhuis opgenomen na een gewelddadige aanvaring met haar gewetenloze vader en haar haast bovenmenselijke halfbroer. Ook na een succesvolle hersenoperatie is ze haar leven niet zeker. Haar vader, die slechts twee kamers verderop ligt, wil haar doden. Alsof dat nog niet ernstig genoeg is, de Zweedse veiligheidsdienst wil dat ook. Ondertussen doet Mikael Blomkvist verwoede pogingen om erachter te komen welke rotte plek de veiligheidsdienst kent en waarom Salander voor hen blijkbaar levensbedreigend is. Terwijl hij zijn leven in gevaar brengt bij het zoeken naar gerechtigheid, vraagt hij zich af waarom Salander niets van hem wil weten: wat is het toch dat in dat geniale brein zorgt voor een asociale houding ten opzichte van iedereen die hulp wil bieden?

Hoewel de complete trilogie van meesterlijk niveau is, is het onmiskenbaar dat Larsson al zijn kwaliteiten heeft gebundeld in dit zinderende slot. Waar men van deel 1 kan zeggen dat het verhaal gedetailleerd maar tergend langzaam wordt opgebouwd, waar deel 2 een tikje ongeloofwaardig is door net een toevalligheid teveel, worden in deel 3 alle personages en verhaallijnen op weergaloze wijze beschreven en aan elkaar geknoopt. Ja, ook deel 3 kent uitvoerige beschrijvingen van alle bijeenkomsten, achtervolgingen, doucherituelen en etentjes. Ook deel 3 kent een aantal ogenschijnlijk onbelangrijke aftakkingen van de hoofdlijn van het verhaal. Maar stuk voor stuk voegen ze spanning en geloofwaardigheid toe. Mikael Blomkvists bestaan (erger, Lisbeth Salanders bestaan ook). Computers worden dagelijks gehackt. En dat corruptie ook hoog in bestuurlijk Europa plaatsvindt, behoeft geen enkele twijfel. Best eng eigenlijk, die wereld die Larsson zo gedetailleerd schetst. Dat is gelijk zijn grootste troef. Want iets kan alleen eng zijn als het echt zou kunnen bestaan.

Wat zou het heerlijk zijn als het gerucht waar is dat Larsson een vrijwel voltooid vierde deel op zijn PC heeft achtergelaten. Zou dat door een hacker zijn gevonden?