Onrecht in het woordenboek
‘Sommige woorden zijn belangrijker dan andere. Maar het heeft lang geduurd voordat ik begreep waarom.’
Zo eindigt Pip Williams de proloog van Het boek van vergeten woorden en zet ze de toon voor haar verhaal.
Esme groeit met haar vader op in Oxford, waar vanaf 1879 onder leiding van hoofdredacteur James Murray aan de allereerste versie van de Oxford English Dictionary wordt gewerkt. Vrijwilligers verzamelen woorden en sturen ze op naar het scriptorium, vaak met een voorbeeldzin erbij. Als klein meisje zit Esme vaak onder de sorteertafel en observeert ze de lexicografen. Op een dag valt er een woord onder de tafel. Eigenlijk mag ze woorden alleen vasthouden met haar vader erbij, maar ze stopt hem toch in haar zak. Het gaat om het woord ‘broodslavin’. Vanaf dat moment wordt duidelijk dat je te maken hebt met een personage dat een grote gevoeligheid heeft voor ongelijkheid in de wereld.
Esme wordt voor een groot deel verzorgd door Lizzie de dienstmeid. Als ze haar vader vraagt of zij later ook dienstmeid wordt, zegt haar vader dat dat niet het geval is, maar hij kan moeilijk uitleggen waarom niet. Esme is een slim kind en zet de volwassenen om haar heen wel eens voor het blok met haar (onbedoeld) kritische vragen. Wanneer ze Lizzie vraagt waarom ze graag borduurt, antwoordt Lizzie dat dat bewijst dat ze bestaat.
'Ik maak schoon, ik help met eten koken, ik steek de haarden aan. Alles wat ik doe, wordt opgegeten of vuilgemaakt of verbrand – aan het einde van de dag is er geen enkel bewijs dat ik er überhaupt ben geweest.'
Wanneer iemand de hoofdredacteur van het woordenboek laat weten dat het woord ‘broodslavin’ ontbreekt, wordt Esme boos, boos dat het woord überhaupt bestaat. Ze kan het niet uitstaan dat een van de betekenissen de volgende is: 'iemand die verplicht is om te dienen tot de dood'. Langzaam komt ze erachter dat er een hiërarchie in de woorden bestaat. Haar vader legt haar uit dat alleen woorden in het woordenboek komen die vaak genoeg zijn opgeschreven. Esme beseft dat dat betekent dat het taalgebruik van ongeletterde mensen niet in het woordenboek opgenomen wordt. Het doet haar besluiten om met Lizzie mee naar de markt te gaan en daar gaat een wereld voor haar open. De marktlui leren haar allerlei (vulgaire) woorden, die ze noteert met een voorbeeldzin erbij. Ze richt zich daarbij vooral op 'vrouwenwoorden'.
Aan de ene kant is er het verhaal van een doodnormaal meisje dat haar weg vindt in de wereld, maar de manier waarop haar taalontwikkeling daaraan bijdraagt maakt het erg bijzonder. Het zijn met name de rake bevindingen over ongelijkheid die deze roman naar een hoog niveau tillen. Het gaat dan om ongelijkheid tussen verschillende klassen, tussen mannen en vrouwen en om de combinatie ervan. Zo vindt er op een gegeven moment een demonstratie plaats voor vrouwenkiesrecht en vraagt Esme aan Lizzie of zij er ook heen gaat. Het dienstmeisje is verontwaardigd over de vraag, want hoe zou zij zomaar een dag vrij kunnen nemen voor een demonstratie? Op deze manier wordt het leven van Esme op verfijnde wijze ingebed in de historische context. De auteur vlecht de strijd voor het vrouwenkiesrecht en de Eerste Wereldoorlog prachtig door haar verhaal heen. Samen met Esme ga je daardoor inzien hoe veranderingen in de wereld ook veranderingen in de taal opleveren. Denk bijvoorbeeld aan de definitie van 'universeel' en het feit dat vrouwen werden uitgesloten van dit toch niet zo universele stemrecht.
Hoewel Esme geregeld schrijnende constateringen doet, zorgt de auteur ervoor dat je hoopvol achterblijft. Als Esme Lizzie vraagt of ze het niet vervelend vindt om broodslavin te zijn, ondergeschikte aan een ander persoon, wijst Lizzie haar erop dat ze zelf eens heeft gezegd dat woorden van betekenis kunnen veranderen. Het verhaal is doorspekt met een wetenschapsfilosofische lading terwijl het wel heel persoonlijk en klein blijft. In het nawoord gaat de auteur nog wat verder in op het wetenschapsfilosofische perspectief. Ze geeft aan dat ze in deze roman probeert te doorgronden hoe de manier waarop we taal definiëren, onszelf definieert. Het resultaat is een prachtige vertelling die waarschijnlijk ook in een film zeer goed tot zijn recht zal komen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van RenskeWal
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
