Een novelle over 'onvoltooid verleden tijd'

Na Muidermans 'Hank & Heinrich' uit 2016 las ik zijn in 2021 verschenen novelle 'De lunchroom', een verhaal over herinneren, over ‘onvoltooid verleden tijd’ die zich zo lastig reconstrueren laat. Hoofdpersoon Freek doet een poging door eenmaal per week in een lunchroom aantekeningen te maken over zijn grootvader. Die bijzondere band van een grootvader met zijn kleinzoon kennen we overigens nog van 'Hank & Heinrich'. In mijn eigen herinnering lopen beide grootvaders inmiddels door elkaar.

'De lunchroom' gaat over herinneren, maar ook over observeren. “Als nog niet eens de dingen, doordat we er niet goed naar kijken, tot ons doordringen (…), hoe kunnen we ooit het gedrag van een mens doorgronden?” schrijft grootvader Frederic in enkele nagelaten notities aan zijn kleinzoon Freek. Hoe goed je hebt geobserveerd om het verleden in een beschrijving recht te doen, daar gaat het om in deze novelle. Tot in de kleinste details beschrijft Freek de gang voor de kamer van zijn grootvader waar hij vaak sliep en waar hij op een ochtend tegen de schoenzolen van zijn grootvader aankeek die voorover op de grond lag. Hij kon niet anders dan dood zijn.
Langzaam reconstrueert Freek het geheimzinnige leven van zijn grootvader. Waarom hing er altijd een ladder tegen de muur van zijn kamer? Waarom was hij soms plotseling tijdenlang verdwenen om dan ineens weer op te duiken alsof er niets was gebeurd? Wat voor beroep had hij? ‘Poppendokter’, zei hij zelf. ‘En ik bouw ook wel eens een huis.’
Hoe waar dat was, blijkt als Freek zijn ouderlijk huis leegruimt nadat zijn moeder is overleden. Hij ontdekt op zolder een poppenhuis als schaalmodel van hun eigen huis. Op kleine naambordjes staat wie op welke plek thuis was in het huis. Langzaam voegt Freek de puzzelstukjes samen van het drama dat zich hier heeft afgespeeld.

Intussen wordt ook de lunchroom, zo lang een schuilplaats voor Freek, ontmanteld. Het gaat niet goed met de zaak, zo was al tot hem doorgedrongen, maar nu is het echt voorbij: “Ik ben de enige klant. De eigenares heeft haar jas aan en zet een espresso voor me neer. Uit de keuken komt de man in het zwarte pak, hij pakt haar bij de elleboog en duwt haar, bijna onzichtbaar, voor zich uit naar buiten.” Zo verbindt Muiderman het heden symbolisch met het verleden. De schuilplaats wordt ontmanteld. Het verleden is, bijna onzichtbaar, naar het heden geduwd. In zijn dromen duwt Freek de herinneringen weer terug.