Onvergetelijke roman verteld vanuit uniek perspectief

De komende maanden lees ik alle 12 boeken die genomineerd zijn voor de Europese Literatuurprijs 2025.

#1 In Orbit (oorspronkelijke titel: Orbital) van Samantha Harvey, vertaald uit het Engels door Kitty Pouwels (in 2024 onderscheiden met de Booker Prize). Uitgegeven door De Bezige Bij.

In deze filosofisch-essayistische roman volgen we 24 uur uit het leven van de zes astronauten (of eigenlijk: 4 astronauten en 2 kosmonauten) die het Internationaal Ruimtestation gedurende negen maanden bemensen. In deze tijd draaien ze 16 keer rond de aarde, in een baan op 400 kilometer hoogte. Ze zien 16 keer de zon op- en weer ondergaan. Ze zien bij nacht de steden van de mensen, overdag is het net alsof er geen mensen zijn. Ze zien rivieren en bergen, ijsvlaktes en de eindeloze oceaan. Ze zien een verwoestende tyfoon die afstormt op de Filippijnen, en langs hen heen schiet de capsule die opnieuw mensen naar de maan gaat brengen. Daar kijken de 6 ruimtereizigers met enige afgunst naar. Zij zijn eigenlijk al verleden tijd, in hun ruimtestation. De maan is de toekomst. En daarna Mars. En daarna…?

Een kernpassage vond ik: “We zijn enorm belangrijk en helemaal niet. We leveren een menselijke topprestatie, alleen maar om erachter te komen dat onze verrichtingen niets te betekenen hebben, en dat dat begrijpen de grootste prestatie van elk willekeurig leven is - op zichzelf niets en tegelijkertijd veel meer dan alles. Een laagje metaal scheidt ons van de leegte; de dood is zo nabij. Het leven is overal, overal.”

Het is hallucinerend wat de 6 ruimtereizigers meemaken, wat ze iedere dag weer zien: die onvoorstelbaar prachtige, eenzame, kwetsbare, maar ook zo schijnbaar onaantastbare aardbol onder hen, waarvan ze zich nauwelijks nog voor kunnen stellen dat zij daar vandaan komen en waar ze met veel geweld, gelukkig goed beschermd, over een paar maanden weer naar terugkeren. We denken, dromen, eten en slapen met ze mee. We maken ons ook zorgen: hoe moet dat straks met die geatrofieerde opgeblazen lijven van ze als ze weer op aarde zijn? Hoe zou het met Anton gaan met dat knobbeltje in zijn nek? Hoe moet Chie rouwen nu onder haar haar moeder is overleden, en zij onbereikbaar ver weg haar rondjes draait? En de belangrijkste vraag: waarom? Waarom doen we dit? Daar is nu in ieder geval één helder antwoord op te geven: omdat het een onvergetelijke roman oplevert vanuit een perspectief waarvan de kans verwaarloosbaar klein is dat dat zelf een keer zult meemaken. Ziedaar de kracht van verbeelding, de kracht van literatuur.