Aan de leiband van de geschiedenis

‘Vuurvader’ is een bewerking van de eerder verschenen historische roman ‘Zoon in Congo.’
‘Zoon in Congo’ vertelt het verhaal van de Antwerpse jongen Elias Francken die als baby door zijn alleenstaande moeder naar het weeshuis is gebracht.
Elias volgt lessen op het atheneum, in tegenstelling tot de andere weesjongens die een vakopleiding krijgen. Als hij voor de keuze komt te staan om in het weeshuis te blijven en zijn educatie te vervolgen of om met zijn moeder mee te gaan in de romantische verwachting dat zij van hem houdt, voor hem zal zorgen en in een fijn huis woont, kiest hij met haar mee te gaan.
Zo komt hij te leven in een krot, in een stinkende slop met een zieke moeder voor wie hij uit werken gaat als dagloner/stukwerker in de havens. Hij hoopte de identiteit van zijn vader te achterhalen, maar als zijn moeder overlijdt, weet hij niet meer dan “Deense kapitein. Vaart op Congo.”
Antwerpen 1897, arm en rijk, creperen en caritas, havenstad met een vaste bootverbinding naar Congo Vrijstaat.
August, een koloniaal die Elias uit een hachelijke situatie redt tijdens een staking van havenarbeiders, biedt Elias een uitweg als assistent bij het opzetten van een post voor rubberwinning in Congo. Antwerpen uit, de wereld in én de kans om zijn vader op te sporen. Elias gaat mee.
In Congo leert Elias haarscherp de verellendiging van dorpsbewoners te zien als zij tot stukwerkende rubbertappers verworden. Hij staat nu echter aan de andere kant, zo voelt hij (al weet de lezer dat hij nog héél ver van zelfs maar het midden is verwijderd.)
Elias keert na nog geen jaar terug naar Antwerpen.
Dit krachtig en prachtig vertelde en uitstekend geresearchte verhaal is een avontuurlijke, wonderlijke, pijnlijke en leerzame rit naar het duistere hart van de start van de rubberterreur. Historische, realistische fictie in bij de tijd passende taal.
Rond deze geschiedenis van Elias’ Congo-avontuur zit een dunne, maar belangrijke schil waarin Elias’ kleinzoon zijn eigen ervaring in Congo vertelt. Ook hij is naar Congo gegaan in de jaren 50 van de 20e eeuw toen Congo geen kolonie meer was maar onder het eufemisme ‘niet autonoom territorium’ Belgisch Congo heette en het niet meer om rubber ging maar om zeldzame en kostbare metalen. Deze kleinzoon, die uit idealisme ging, vertrok rap doordat hij de ongelijkheid, discriminatie en uitbuiting zag en niet kon verdragen. Vóór zijn vertrek ontmoette hij de nazaat van een Congolese man die voor zijn grootvader gewerkt had waardoor een leemte in het verhaal van Elias wordt gevuld. Inmiddels zelf grootvader, vertelt hij de verhalen aan zijn kleinzoon Bernie die van plan is naar Congo te reizen “om efkes een boodschapke te gaan doen.”
Hij hoopt Bernie te doen *zien* want toen, later of nu en rubber, zeldzame metalen of diamanten, Congo wordt leeggeroofd ten koste van de Congolezen.

Zo is het verhaal van Elias Francken, de ‘Zoon in Congo’, in ‘Vuurvader’ een manifest geworden van zijn kleinzoon en -hoopt hij- van de generaties ná hem.

De hierboven genoemde ‘dunne, maar belangrijke schil’ maakte mij het lezen lastig. Maar al had ik de opbouw graag anders gezien en was ik liever zonder verteltechnische vragen hieromtrent door de roman geleid, Elias’ verhaal is sterk en beeldend verteld. En shockerend, ook voor wie op de hoogte is van de (koloniale) geschiedenis.