Politiek geladen boek

Norman Spinrad is een oudgediende in de sciencefictionwereld. Hij maakte in de jaren ’60 naam als onderdeel van de New Wave die destijds het genre overspoelde. De laatste jaren leek zijn carrière op een dood spoor te zijn beland. Zijn roman Osama the Gun had een voor Amerikaanse uitgevers dusdanig controversiële hoofdpersoon dat hij geen kans zag het te verkopen. Na een stapel afwijzingen besloot Spinrad het uiteindelijk in 2011 in eigen beheer uit te geven. Dat bleek in commercieel opzicht in ieder geval geen buitengewoon succes. Inmiddels bijna zes jaar later, verschijnt er toch weer een roman van Spinrad, uitgegeven nog wel door Tor, één van de grootse Amerikaanse uitgevers van fantasy en sciencefiction. De inmiddels 76-jarige Spinrad is dus nog niet van plan met pensioen te gaan.

Het New Orleans van de nabije toekomst is de klap van orkaan Katrina nooit meer helemaal teboven gekomen. Het is een schim van the Big Easy van weleer. Nu de door klimaatverandering geteisterde Amerikaanse zuidkust ook nog eens de ene na de andere orkaan te verduren krijgt, kan een groot deel van het binnenland niet meer droog gehouden worden. De stad vervalt in armoede, corruptie en criminaliteit. Als er ook nog eens een forse economische crisis losbarst, komen de verhoudingen tussen politiek, zakenleven en burgers helemaal op scherp te staan.

Er is bij deze roman geen beginnen aan om de politieke overtuigingen van de auteur en die van de karakters uit elkaar te houden. Spinrad is een anarchist en dat dringt door tot in de details van het verhaal. ‘Geen slachtoffer, geen misdaad’ is het motto van deze roman. Spinrad is duidelijk niet onder de indruk van de huidige stand van zaken in de Verenigde Staten. Het plot draait eigenlijk om een nieuwe economische crisis die in het verlengde ligt van de crisis waar we momenteel uit kruipen. De crisis breekt uit als de waarde van de dollar in korte tijd enorm stijgt. Op de korte termijn is dat leuk, je geld wordt meer waard, maar op de wat langere termijn druk het de lonen. Voor mensen die een hypotheek hebben lopen die is afgesloten voor de sterke stijging van de dollar is dat een probleem. Zij kunnen de aflossingen met hun dalende loon niet betalen. Gevolg: een nieuwe crisis of de huizenmarkt.

Het is de vraag hoe realistisch Spinrads scenario is, maar de boodschap is luid en duidelijk. De financiële sector en multinationals, ‘corporate fat cats’ in zijn vocabulaire, hebben niets geleerd van de vorige crisis. Hij zet zijn economisch betoog voort door te stellen dat een vrije markt economie niet goed kan functioneren zonder een grote en stabiele middenklasse, en dat de richting waarin de Amerikaanse economie zich momenteel begeeft dat onmogelijk maakt. Aangezien het in zijn ogen duidelijk is dat de financiële elite niet voornemens is het beleid te wijzigen, moet verandering van onder in de samenleving komen. Al snel komen we dan uit op een ander element dat momenteel dominant is in de Amerikaanse politiek: een diepgeworteld wantrouwen tegen carrièrepolitici. De in mijn ogen wat naïeve gedachte dat politici zonder bestuurlijke ervaring het beter zouden doen speelt een belangrijke rol in dit boek. In dat licht bezien is de verkiezing van Trump en de puinhoop die hij van zijn eerste maanden als president maakt, buitengewoon interessant.

Spinrad toont ons zijn politieke revolutie vanuit hoofdpersonen. De jonge politieagent Martin Luther Martin, die zich uit het arme achterland van New Orleans omhoog worstelt en held van de lokale politie vakbond wordt. De Voodoo priesteres MaryLou Boudreau die, tot haar eigen verbazing, echt contact heeft met de Loas, en een buitengewoon populaire televisieshow begint. Tot slot is er J.B. Lafitte, pooier en clubeigenaar in de binnenstad van New Orleans, die de lokale middenstand probeert te redden met een poging het toerisme opnieuw op te laten bloeien. Het zijn mensen die allemaal last hebben van de crisis. Ze hebben ook genoeg ideeën over wat er anders moet maar denken zelden meer dan een paar stappen vooruit. Wat ook opvalt is dat ze allen vaak erg egoïstisch zijn in hun handelen.

Hun acties leggen haarfijn een aantal grote tegenstellingen in de Amerikaanse maatschappij bloot. De situatie in New Orleans roept al snel weerstand op bij de rechtsreligieuze groeperingen in de samenleving. Het anti-vakbond sentiment dat sterk leeft in de Amerikaanse samenleving, de financiële slagkracht van de grote bedrijven, en het misbruik maken van het uitgebreide systeem van regels die de diverse machten in de staat in balans houden om beslissingen eindeloos tegen te houden, zijn allemaal zaken waar Sprinrad op in gaat. Hij drijft de spot met veel zaken die de politieke en sociale verhoudingen in de Verenigde Staten momenteel zo moeizaam maken.

Hierbij bestrijkt hij zo ongeveer het hele politieke spectrum. De politievakbond die het voor het zeggen krijgt in New Orleans zou senator Joseph McCarthy zich in zijn graf zou doen omdraaien. Een ander fraai staaltje satire is de rol van een oud-generaal en commandant van de nationale garde die moet ingrijpen om de anarchie in New Orleans een halt toe te roepen. Hij is een conservatief en diepgelovig man. Beschouwing van zijn geloofsovertuiging en een flinke dosis gezond verstand, laat hem uiteindelijk dingen doen die bepaald niet in lijn zijn met wat men van een conservatief man zou verwachten. Of je het probleem nu van links of rechts benadert, zo lijkt Spinrad te zeggen, de balans tussen kapitaal en arbeid moet worden hersteld.

De meeste karakters in het boek komen uit New Orleans of de staat Louisiana. De dialogen zijn bijna volledig geschreven in het lokale dialect. Spinrad maakt handig gebruik van de vooroordelen die kleven aan het gebruiken van Amerikaans Engels uit de zuidelijke staten. Ook het stereotype beeld van de bewoners van de Mississippidelta blijft niet onderbelicht. De schrijver daagt de lezer voortdurend uit om de karakters als achterlijk, crimineel of verslaafd weg te zetten, zonder dat daar een echte aanleiding voor is. Vervolgens doen ze weer iets waaruit blijkt dat de lezer ze misschien toch onderschat. Het contrast tussen het stereotype en de handelingen van de karakters leidt regelmatig tot hilarische taferelen. De Voodoo priesteres is misschien wel het beste voorbeeld. Ze wordt bereden door de Loas maar is bepaald geen marionet.

The People’s Police is een ontzettend politiek geladen boek. Het stelt de stand van de Amerikaanse politiek ter discussie, drijft er de spot mee en daagt de lezer uit de enorme polarisatie in het land te doorbreken. Het boek kent een ontzettend cynische ondertoon, met name als de politiek en het zakenleven aan bod komen. Als lezer moet je een boek met een duidelijke politieke boodschap kunnen waarderen om hier echt geboeid door te raken. Spinrad is erg uitgesproken in zijn anarchistische opvatting, iets dat vermoedelijk ook voor zijn overige werk geldt. Persoonlijk kon ik zijn genadeloos scherpe kritiek en zijn onverholen cynisme wel waarderen. Als ik het zo lees ga ik me afvragen wat er zo controversieel was aan Osama the Gun dat niemand zijn vingers er aan wilde branden. Dat boek zou wel eens de moeite waard kunnen zijn. The People’s Police ondertussen, is een aanrader voor lezers die een ongegeneerd politieke en satirische blik op het Amerika van na de kredietcrisis interessant vinden. Kun je als lezer niet tegen een politieke preek verhuld als fictie? Blijf dan ver bij dit boek vandaan.