Een Nesbø in mineur

De schim...… Jo Nesbø had geen betere titel kunnen verzinnen, want zijn achtste thriller rond inspecteur Harry Hole is slechts een schim van de onvergetelijke nagelbijters waarmee de Noorse auteur ons in het verleden gelukkig maakte. Slechts één verhaallijn deze keer. Waar zijn de vele plots, de subplots, de nevenplots, de plots in de plots? Van Nesbø's unieke handelsmerk, waarmee hij zijn publiek in zijn vorige thrillers keer op keer verbaasde, is in dit boek maar weinig te merken: de legpuzzel ontbreekt. Ook inhoudelijk is dit een andere Nesbø, want meer dan ooit is Harry Hole persoonlijk betrokken bij de gebeurtenissen.

Na een verblijf van drie jaar in Hongkong is Harry Hole terug in Oslo, en met een reden. Oleg Fauke, de zoon van Harry's eeuwige liefde Rakel, drie jaar geleden nog een puber maar intussen opgegroeid tot een mislopen junkie, zit in de gevangenis voor moord. De zaak is zo klaar als pompwater: DNA, kruitsporen, vingerafdrukken én moordwapen duiden allemaal Oleg aan als de moordenaar van zijn vriend én medejunkie Gusto Hansen. Maar als Harry hem in de gevangenis opzoekt en hem in de ogen kijkt, is hij zeker: Oleg is geen moordenaar. En dus trekt Harry op onderzoek in de wereld van dealers en junkies. Violine is er de nieuwste hype: een uitermate verslavende drug, maar veel minder dodelijk, en dus goed voor de statistieken. De handel in Violine is in handen van één man: Dubai. Iedereen kent zijn naam maar niemand ként hem, hij is alomtegenwoordig maar niemand heeft hem ooit gezien. Dubai is als een ongrijpbare schim, maar toch moet Harry hem vinden want hij heeft - of beter: hij ís - de sleutel tot de ware toedracht van de moord op Hansen...

Het verhaal mag dan al niet als een klassieke puzzel zijn opgebouwd, toch is de constructie ervan nog behoorlijk gecompliceerd en eist het alle aandacht van de lezer op, niet alleen vanwege het brede scala aan personages dat wordt opgevoerd, maar ook omdat Nesbø geregeld gaten laat vallen die de lezer maar zelf moet overbruggen. Is dit een nieuwe manier om de lezer te betrekken bij het verhaal? Verrassend is het wel, maar slechts matig boeiend. Gelukkig dan maar dat de intelligentie en ervaring van bouwheer Nesbø er voor zorgen dat de lezer geen foutieve invullingen maakt. Nesbø's leidende hand is onzichtbaar, maar ze is er wel: de lezer verdwaalt nooit.

Veeleer dan een echte thriller is De schim een intimistische studie over de mens Harry Hole, de enige vaste waarde in dit boek. Hij heeft zijn leven weer op de rails, maar zijn oude demonen - drankzucht en drugsverslaving - liggen voortdurend op de loer. Harry's noodgedwongen dagelijkse gevecht tegen de verleiding zorgt voor spanning, meer dan het verhaal zelf. Nooit tevoren werd Harry's gemoed zo verregaand ontbloot: zijn liefde voor Oleg en Rakel, zijn onwrikbaar plichtsbewustzijn als politieman, zijn bijna naïeve kruisvaardermentaliteit waarmee hij iedere vorm van criminaliteit te lijf gaat. Alle karakteraspecten van de even sympathieke als meelijwekkende en moedige politieman komen aan bod, en hier is Nesbø werkelijk goed op dreef. Als Harry op een bepaald moment moet kiezen tussen liefde en plicht, is dit met zoveel gevoel beschreven dat menig lezer een krop in de keel zal krijgen.

De rechtlijnige verhaalstructuur en de ongevarieerde plot hebben dit boek geen goed gedaan. Op geen enkel moment haalt dit verhaal het spanningniveau van voorgaand werk uit deze serie. De stevige actiescènes zijn zoals altijd kleurrijk en gespierd beschreven, maar als het verhaal op een onvervalste 'Hitchcockiaanse' climax afstevent, is het kalf al verdronken en heeft de lezer begrepen dat hij de oude, vertrouwde Nesbø niet meer hoeft te verwachten.

Puur thrillertechnisch gezien ontgoochelt De schim trouwens. Ruim 500 bladzijden volgen we een onderzoek dat weliswaar fijntjes uit de doeken wordt gedaan maar uiteindelijk op niks uitdraait, en aan zijn eind geen stap verder staat dan bij zijn begin. Wat overschiet is een hoop verliezers, en Harry is daar een van. Hij deelt uiteindelijk zwaar in de klappen. De impact ervan blijft onduidelijk, maar veel hoop krijgt de lezer niet.

De schim eindigt aldus toch nog op een cliffhanger, maar blijft een Nesbø in mineur. Jammer eigenlijk, want Nesbø heeft zijn fans nooit eerder in de steek gelaten. Het is nu uitkijken naar zijn volgende, en vooral naar duidelijkheid over het lot van Harry Hole.