Ontspannend, maar niet erg spannend

De Vrede van Utrecht omvat een aantal verdragen dat in 1713 grotendeels een einde maakte aan een reeks godsdiensttwisten, de Spaanse Successieoorlog en Queen Anne's War. Opmerkelijk eraan was dat die vrede werd afgedwongen aan een onderhandelingstafel en niet op het slagveld. Met de jubileumviering van dit verdrag in het verschiet schreef Daniëlle Hermans In vredesnaam, een thriller waarin ze de historische feitelijkheid vakkundig verbindt met een hedendaags misdaadverhaal.

De stad Utrecht zit volop in de voorbereiding van de feestelijkheden ter gelegenheid van de driehonderdste verjaardag van de ondertekening van de Vrede van Utrecht op 11 april 1713. De dode vrouw die in de nok van de Domkerk aan een touw bengelt, komt dan ook bijzonder ongelegen. Zo'n 'publiciteit' kan de stad nu missen als kiespijn, en de opdracht die politie-inspecteurs Rob van Helden en Nicole Hessels krijgen is even kort als duidelijk: snel oplossen, punt! Dat het om moord gaat wordt gauw duidelijk. Het is echter een raadsel waarom de moordenaar zich bovenmenselijk heeft ingespannen om zijn slachtoffer tot boven in de toren te slepen. Veel tijd om het uit te zoeken krijgen de inspecteurs niet, want twee dagen later wordt in een andere kerk alweer een vermoorde vrouw gevonden: keel doorgesneden en schaamteloos mooi opgebaard op een sarcofaag. Het onderzoek verloopt moeizaam. Getuigen praten wel, maar verzwijgen ook dingen. Gebeurtenissen uit 1713 blijken 'iets' te maken te hebben met de moorden. Een onbekend ondergronds gangenstelsel en een eeuwenoud geheim vrouwengenootschap compliceren de zaak. Een derde moord nog meer...

De historische verhaallijn begint bij de aankomst van de eerste buitenlandse onderhandelaars in Utrecht, eind 1711. Al die buitenlandse gezanten veroorzaakten een kleine cultuurshock, en die insteek gebruikt Daniëlle Hermans handig om haar verhaal mee op te bouwen. Knap beschreven is de manier waarop met name de Zuid-Europese gezanten verwonderd tot verontwaardigd reageren op de 'vrijpostigheid' van de Nederlandse dames. Vrouwen met een mening, die daar ook nog durven voor uit te komen, dat is toch ongehoord?

Hermans heeft zich goed gedocumenteerd en schetst een realistisch tijdsbeeld. Haar benadering van een belangrijke historische gebeurtenis vanuit een vrouwelijk oogpunt is interessant. Bijna onmerkbaar weet ze het onderscheid tussen historische correctheid en fictie te vervagen. De lezer gaat twijfelen en vraagt zich af of de Vrede van Utrecht er misschien nooit gekomen was zonder het subtiele lobbywerk van de vrouwen uit die tijd, hoe anachronistisch dat ook moge klinken...

In het hedendaagse deel treedt het sympathieke duo Rob van Helden en Nicole Hessels weer aan, dat ook in De watermeesters de dienst uitmaakte. Hun karakters hebben een plezante pit en ze vullen elkaar goed aan. Rob heeft een hekel aan egocentrische types en de confrontatie met het vrouwelijk egocentrisme van enkele personages zorgt af en toe voor vuurwerk. Nicole heeft een sterk ontwikkelde reukzin waardoor ze op een positieve manier doet denken aan Jean-Baptiste Grenouille, het hoofdpersonage uit Het parfum van Patrick Süsskind.

Beide verhaallijnen worden gedragen door hetzelfde thema: de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Het boek is strijdvaardig geschreven vanuit een sterk vrouwelijk zelfbewustzijn, maar dan een overdosis ervan. Hermans neemt werkelijk iedere gelegenheid te baat om de gekende stigmata van vrouwenonderdrukking − van glazen plafonds tot verkrachting en alles daartussenin − open te rijten. Inhoudelijk heeft ze volkomen gelijk, er is op de hele wereld nog steeds geen plekje te vinden waar mannen en vrouwen aan elkaar gelijk zijn, maar in het kader van deze thriller had ze dat iets minder vaak mogen benadrukken. Toch bood het haar de kans voor een interessante 'oplossing': een vrouwenbeweging die af en toe met intrige, uitlokking en manipulatie erin slaagt de loop van de geschiedenis vrouwvriendelijk om te buigen. Deze gedachte werpt een bijzonder licht op enkele ophefmakende gebeurtenissen uit onze recente geschiedenis, maar wie daar meer over wil weten, moet het boek lezen!

Hermans schakelt gepast van de ene naar de andere verhaallijn en dat maakt het lezen − voor vrouwen én mannen − aangenaam afwisselend. In vredesnaam is niet nagelbijtend spannend, maar wel ontspannende lectuur met een boodschap die iets subtieler geënsceneerd had mogen worden. Het historische luik is boeiend, en het misdaadverhaal werd mooi opgebouwd naar een verrassende ontknoping. Wie dit boek gelezen heeft en aan de Utrechtse herdenkingsfeesten gaat deelnemen, zal de stad met een ander en vooral oplettender oog bekijken.

Om te eindigen een fragment dat de geest, de teneur van het boek precies illustreert. Het komt uit een gesprek van Rob van Helden met ene Alice, en die heeft het over het lot van de vrouwen in de wereld:
Alice hield even stil. Toen zei ze: 'Wij willen de wereld waarin wij nu leven veranderen. Dat zal ons lukken.'
'De wereld zal nooit veranderen,' zei Rob. 'Dat komt doordat er mensen wonen.'
'Nee. Dat komt doordat er mannen wonen,' zei Alice.
Waarvan akte.