Een psychologisch meesterstuk dat uitmunt door bescheiden eenvoud
"Omdat ik nieuwsgierig ben" liegt Jan Hauger als directeur Högsmed hem vraagt waarom een stadse jongeman als hij zich in een godvergeten gat als Valle komt aanbieden voor de job van kleuterleider in 'Het Zonnestraaltje', waar van alle kinderen een ouder opgesloten zit in het naastgelegen psychiatrische ziekenhuis Sint-Patricia, in de volksmond Sint-Psycho. Hij voldoet wel aan de meeste criteria, alleen met 'open en eerlijk' heeft Jan het een beetje moeilijk. Hij rept met geen woord over wat negen jaar geleden gebeurde in kleuterschool De Lynx waar Jan toen werkte, en de échte reden voor zijn sollicitatie verzwijgt hij ook. Jan heeft namelijk een obsessieve interesse voor een van de patiënten in Sint-Psycho.
Maar hij is er goed in open en eerlijk te líjken, en hij krijgt de aanstelling. Hij is vriendelijk, gedienstig, en de kleuters dragen hem op handen. Via een onderaardse gang worden de kinderen geregeld naar de kliniek begeleid om ze wat tijd te gunnen bij hun moeder of vader. De begeleiders zelf mogen echter nooit naar binnen, en dat is precies wat Jan zou willen. Zodra hij nachtbewaking mag doen, zoekt en vindt Jan kleine gaten in het pantser rond Sint-Psycho. Maar hij ontdekt nog meer, bijvoorbeeld dat hij niet de enige is die met een verborgen agenda in Het Zonnestraaltje werkt, én dat in Sint-Psycho een van de gevaarlijkste psychopaten van het land zit...
De Zweedse auteur Johan Theorin bewijst met Sint-Psycho dat zijn talent niet beperkt blijft tot het schrijven van 'soft thrillers' met een vleugje mystiek en een snuifje paranormaliteit, zoals hij overtuigend demonstreerde in de eerste drie delen van zijn Ölandcyclus. Sint-Psycho − dat, voor alle duidelijkheid, volledig losstaat van het Ölandkwartet − is een psychologisch meesterstuk dat uitmunt door bescheiden eenvoud, intelligente finesse en onderdrukte spanning. Wat konden we van Johan Theorin anders verwachten?
Ingrijpende gebeurtenissen blijven lang achterwege, maar de sterkte van dit boek is dat je blíjft lezen. De setting, een psychiatrische kliniek, zorgt op zich al voor enige onrust, maar het is vooral de figuur van Jan Hauger die spanning genereert. Zijn vriendelijkheid, zijn gedienstigheid en zijn inzet voor de kleuters zijn evenwel bewonderenswaardig, maar via enkele kleine voorvallen en flashbacks wringt zich een beeld naar boven van een man die de lezer aanvankelijk een onzeker, later een beklemmend en ten slotte een angstaanjagend gevoel geeft. Als Jan een van de kleutertjes een keer terechtwijst, moet je wel even naar adem happen vanwege de steenharde vriendelijkheid waarmee dat gebeurt.
Johan Theorin speelt bij de lezer overduidelijk in op diens natuurlijke drang tot anticiperen. Weliswaar valt er lange tijd weinig opschudding te beleven, maar naarmate de figuur van Jan Hauger zich duidelijker aftekent, groeit ook de overtuiging dat er 'iets' gaat gebeuren; en dat het iets verschrikkelijks zal zijn, die zekerheid wordt gaandeweg steeds nadrukkelijker bevestigd. Als meer onthuld wordt over de jeugd van Jan Hauger, flitst de gedachte voorbij dat dit ook de jeugd had kunnen zijn van Marc Dutroux, of van Anders Behring Breivik...
Plots verrast Theorin ons met een eerste wending in het verhaal, en die komt als een mokerslag! Het verhaal klopt niet meer, zowel voor Jan Hauger als de lezer. En het blijft niet bij die ene slag. In snel tempo valt de lezer van de ene verbazing in de andere. Alle opgebouwde verwachtingen en alle mogelijke scenarios die de lezer had bedacht, komen op losse schroeven te staan. De ontnuchtering kan overweldigend zijn, maar Theorins ommezwaai is werkelijk geniaal gedaan!
Wie echter nog het sterkst misleid wordt, is Jan Hauger zelf; hij moet tot de verbijsterende vaststelling komen dat alles wat hij in gang heeft gezet faliekant verkeerd gelopen is, met verschrikkelijke gevolgen. In zijn jeugd was Jan het slachtoffer van een vernederende opvoeding, in zijn schooltijd van onophoudelijke pesterijen, en vandaag van zijn eigen fantasie...
Sint-Psycho is geen klassieke thriller met een moord en een onderzoek, maar wel een fijnzinnige, prachtig geschreven observatie van een obsessieve man die nooit een duidelijk onderscheid heeft kunnen leren tussen goed en kwaad. Met een spannende eindfase maakt Theorin zijn boek helemaal 'af', maar toch zou ik alvast graag willen weten hoe Jan Hauger zich verder ontwikkelt. En misschien wil Johan Theorin dat ook wel...
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Robert Van der Meiren
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
