Project Hail Mary: al experimenterend de kosmos in

Het is moeilijk om volledig blanco Project Hail Mary in te gaan. Andy Weir maakte internationaal furore met The Martian, verfilmd met Matt Damon in de hoofdrol, en dat brengt zekere verwachtingen met zich mee. Grote aandacht voor technische details bijvoorbeeld, een voorliefde voor DIY-experimenten en dat alles geschraagd door moderne, harde wetenschap.

Dat blijkt zodra de vuistdikke roman wordt opengeslagen. Hoofdpersoon Ryland Grace wordt wakker in een ruimteschip en heeft geen idee wie hij is of wat hij hier doet. De twee lijken in de kamer herkent hij niet. Wat is er aan de hand? Het geheugen van Grace komt langzamerhand terug, flashback na flashback, telkens als hij via vernuftig onderzoek meer leert over zijn omgeving en situatie. Zie je de echo met de gestrande Marsman al? Toch blijkt al snel dat Weirs ambitie met Project Hail Mary stukken verder reikt dan ons eigen zonnestelsel.

Hier strandt echter ook een deel van deze bespreking. Het is namelijk onverstandig om meer uit de doeken te doen over het verhaal. Op dezelfde manier als Arthur C. Clarke zijn personages (en dus ons als lezers ook) op logische wijze, stap voor stap de ontdekking deed doen wat er op Rama aan de hand was in Rendezvous With Rama, zo onthult Weir wat er in zijn roman gaande is. Ook maar één elementje onthullen zou al afbreuk doen aan de spanningsboog van een heel hoofdstuk, dus dat gaan we beslist voorkomen.

Er resteert gelukkig voldoende om over te praten. Zo heeft het verhaal een welhaast golden age-achtige premisse en sfeer, en dat niet alleen door de structurele connectie met Clarke. Weirs liefde voor harde wetenschap, gekoppeld aan zijn grootse, natuurkundige ideeën, maken dat het net zo goed veertig jaar geleden had kunnen worden geschreven, of vijftig, of zestig, als vandaag. Is dat erg? Nee hoor, niet elke SF-roman hoeft op het scherpst van de maatschappelijke snede te balanceren. Noem het gerust tijdloos. Wat natuurlijk helpt is dat dit verhaal vaak razend interessant is en de (niets verklappen nou!) ethische en emotionele dilemma’s meer dan aangrijpend.

Zoals eerder genoemd, Project Hail Mary is een dik boek, met ruim 550 pagina’s. Dat is, grappig genoeg misschien, het enige aspect dat afwijkt van de vaak korte en krachtige romans uit de golden age, toen kernachtigheid hoog in het vaandel werd gedragen. Vervelen gaat het nooit, door de afwisseling tussen heden en verleden, waarbij de flashbacks bevolkt worden door kleurrijke personages waaronder zelfs een Nederlandse in een showstelende rol. Weirs proza is geduldig te noemen, het tempo gelijkmatig. Er zit een interessant contrast tussen de schrijfstijl en de inhoud. In het verhaal komen stevige wetenschappelijke principes naar voren, en hoewel veel wordt uitgelegd, zorg je er maar beter voor dat je bekend bent met termen als tijddilatatie en mitochondriale celstructuren. Tegelijkertijd(dilatatie) wordt dit alles uitermate toegankelijk opgeschreven, met een focus op de ervaringen van Grace en zijn vaak jeugdige gevoelswereld. Toegankelijk, en soms zelfs aan het Young Adult grenzende. Ik ben daardoor wat in de war voor wie dit boek bedoeld is, voor welke leeftijdsgroep. Ik houd het maar op ‘tijdloos’.

Tot slot moet gezegd worden dat de vertaling van Xander Uitgevers, die mij via Hebban ook voorzagen van een recensie-exemplaar, exemplarisch is. De technische aspecten van dit oorspronkelijk Engelstalige boek zijn perfect vertaald en de tekst blijft overal soepel en ongeforceerd. Dat kan geen eenvoudige klus zijn geweest. Xander geeft (nog) niet veel sciencefiction uit, dus hopelijk verleidt een eventueel succes van Project Hail Mary hen tot meer uitstapjes in – zonder enige twijfel – het meest voortreffelijke literaire genre dat er is. En vanuit die positie is het natuurlijk nog maar een klein stapje naar het uitgeven van Néderlands SF-schrijvend talent. Het gaat de goede kant op!

Roderick Leeuwenhart