Avonturenroman in Indische traditie
Ooit, toen ‘we’ Nederlands-Indië nog koloniseerden, was ‘Indische roman’ een begrip binnen de Nederlandse letterkunde. Literatuur van grootheden als Couperus, Multatuli en Hella Haasse, met verhalen zich (vooral) afspeelden binnen de kringen van Nederlanders die in de ‘Gordel van Smaragd’ woonden en werkten. Er zijn door die Nederlands-Indische schrijvers een paar pareltjes geschreven (Max Havelaar, De stille kracht, Oeroeg) die nog steeds herdrukt en gelezen worden –en die door dappere middelbare scholieren gelukkig ook nog weleens van de verplichte boekenlijst afgestreept worden.
Het zijn dus grote schoenen waarin de Nederlandse thrillerschrijver Jacob Vis stapt met zijn nieuwste boek De Borneodeal. Plaats van handeling is niet Nederlands-Indië, maar het moderne Indonesië, met een bijrolletje voor de stadstaat Singapore. Het is een alleszins modern verhaal met thema’s als klimaat, duurzaam ondernemen en corruptie, maar Vis houdt zich toch keurig aan een paar definities van die oude ‘Indische romans’, zoals die ooit door hoogleraar Nederlands Jacqueline Bel zijn opgesteld. Ik citeer uit het tijdschrift Indische Letteren uit 1992:
1. De handeling speelt in Europese kringen in Indië. 2. Hoofdpersoon is meestal een blanke Nederlander die het niet zo nauw neemt met de moraal.’
De Nederlandse oliepalmplanter Tjibbe Veenstra en bosbouwconsulent Joost Hellweg bewerken een plantage op West-Kalimantan (bij Nederlanders beter bekend als het voormalige Borneo; vandaar de titel). Zij pogen daar, in opdracht van de president van Singapore, een meer duurzame vorm van landbouw toe te passen, waarbij het milieu en de dieren moeten worden ontzien. Dus geen enorme bosbranden om het niet gebruikte hout te verwerken, maar een milieuvriendelijker aanpak.
Dat lukt ze aardig, maar de andere, Indonesische én westerse plantagehouders in de regio zien het met lede ogen aan. Duurzaam ondernemen kost geld, en daar hebben ze helemaal geen zin in. Met als gevolg gedonder op het eiland - moord, doodslag - waarbij ook de corrupte lokale autoriteiten een kwalijke rol spelen.
Vis (1940), die meerdere keren voor de Gouden Strop werd genomineerd, schreef een ambitieus boek dat zich niet geheel binnen de traditie van de gewone thriller bevindt. Lijken genoeg, maar hier geen speurneus die aan het eind van het boek de dader in de kraag vat. Nee, van meet af aan is eigenlijk wel bekend wie de slechteriken zijn. Het is eerder een ouderwetste avonturenroman te noemen, met vele verhaallijnen. Er is immers niet alleen de geschiedenis rond planter Veenstra, ook is er een intrigerende verhaallijn rond orgaanroof, met een kwalijke rol voor een Belgische arts.
De lezer dient de veiligheidsgordels wel om te doen bij het lezen van dit boek, want de (vele) gewelddadigheden komen soms vrij onverwachts uit de lucht vallen. Moord, doodslag, verkrachtingen – Vis kijkt niet op van een liter bloed meer of minder. En van een nummertje seks is hij ook niet vies.
‘Zijn afgehouwen hand die de mandau nog omklemde, lag naast hem. Iets verder, dwars over elkaar heen lagen de lijken van de twee met kapmessen bewapende mannen.’
Vis – inmiddels een ervaren auteur – houdt al de verhaallijnen keurig in het gareel: geen moment verslapt de aandacht. Hij weet bovendien waar hij over schrijft. Hij heeft Indische roots en is voormalig bosbouwer, dus al lezende kom je ook een hoop te weten over de productie van palmolie. Spul dat werkelijk overal voor gebruikt wordt, maar dat op zijn zachts gezegd lang niet altijd duurzaam wordt verbouwd.
Boven alles schreef hij een spannende avonturenroman, deels in de traditie van ‘onze’ Indische literatuur. De Borneodeal is een dapper boek, met af en toe snufjes Haasse en Couperus. Wie had dat anno 2020 nog kunnen denken?
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Rolf Bos
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
