Bluets

Ik heb iets met blauwe boeken. Ze trekken me om de een of andere duistere reden aan, en vaak blijken ze me na lezing van de inhoud ook te bevallen.
Vastberaden trok ik in de bibliotheek in ons dorp dus een dun, blauw boekwerkje uit de apart geplaatste rij “interessant” van het moment. “Bluets”, de tekst op de cover overdwars. “Bluets”, een verzameling korte overpeinzingen, genummerd als bijbelteksten. Mijn dorp ligt in Italië, en hoewel Italiaanse vertalingen over het algemeen meer dan goed zijn, overtuigde me Bluets niet. Toen een Nederlandstalige zin als Tedesco (Duits) werd aangeduid (waarschijnlijk is het Engelse ‘Dutch’ heel vluchtig voor Deutsch aangezien) had ik het gehad. Gelukkig heb ik een digitale bieb in Nederland die veel niet heeft, maar dit boekje van Maggie Nelson gelukkig wel. Dus terug naar af, naar Marianne Kaas, die “Bluets” op een hele fijne manier in het Nederlands heeft vertaald.

Zoals ik iets met blauwe boeken heb heeft Maggie Nelson (“Bluets” is autobiografisch) iets met blauw. Ik zeg ‘iets’, maar dat beantwoordt allerminst aan de werkelijkheid. De eerste twee proposities (zo noemt de schrijfster haar overpeinzingen: proposities) openen als volgt het essay...

,,
1. Stel dat ik begon te zeggen dat ik verliefd was geworden op een kleur. Stel dat ik dit zou uitspreken alsof het een bekentenis was; stel dat ik mijn servet in reepjes zou scheuren terwijl we zaten te praten. Het begon geleidelijk. Waardering, een gevoel van verwantschap. En toen, op een dag, werd het serieuzer. En toen (starend in een leeg theekopje, op de bodem bruin drek opgekruld in de vorm van een zeepaardje) werd het op de een of andere manier persoonlijk.

2. En dus werd ik verliefd op een kleur – in dit geval de kleur blauw – alsof ik in de ban raakte, een ban die ik uit alle macht probeerde in stand te houden en te verbreken, beurtelings.
“

Als liefde al een enormiteit is, dan is liefdesverdriet nog groter. Oneindig wellicht, eindeloos in de tijd, eindeloos in de diepte. Daar gaat “bluets” over, liefdesverdriet. Nelsons liefdesverdriet slaat een leegte die ingenomen wordt door die andere grote liefde, de kleur blauw. Geen overvloed, maar een vertrouwelijke aanwezigheid die ze beurteling opzoekt en dan weer afstoot.

Grote denkers komen voorbij in “Bluets”, grote artiesten ook. Goethe, Stein, Emerson, om er enkelen te noemen. Leonard Cohen, Lucinda Williams, Joani Mitchell, Emmy Lou Harris. De verwijzingen en citaten creëren precies de juiste afstand die voorkomt dat de schrijfster vervalt in een immense, bodemloze klaagzang. Nog meer wordt bijgedragen door Maggie Nelson’s vriendin, die aan een ernstig ongeval een dwarslaesie heeft overgehouden en waarvoor ze zorgt. Samen relativeren hun situaties, zonder de ene in de schaduw van de andere te plaatsen en vice versa.

Wat uiteindelijk na drie jaren overleven blijft (de proposities zijn tussen 2003 en 2006 geschreven) is nog steeds blauw, maar de kleur is valer geworden, en de proporties van haar aanwezigheid zijn geslonken.

Hoewel je “Bluets” gemakkelijk in een paar uur tijd zou kunnen verslinden heb ik er de tijd voor genomen. Lezen, herlezen, laten bezinken.
Het feit dat de proposities genummerd zijn, maar niet chronologisch in de tijd zorgt ervoor dat je de draad niet kwijt raakt.
Maar wat nog belangrijker is, “Bluets” is het resultaat van een zeer zorgvuldige editing van de 240 proposities en juist daarin schuilt de enorme kracht die het boekwerkje in zich heeft. Het werkt als in een film, waarin de juiste beeldwisselingen op juiste momenten vaart geven, spanning of juist ontspanning. Maggie Nelson is vooral daarin een meester.

Maggie Nelson – “Bluets” (2009)
●●●●● (5/5)

De complete recensie, met platen en citaten, vind je op mijn blog "Ron de tijd":
https://rondetijd.blogspot.com/2024/07/bluets.html