Ongelijke werelden

Vertel het iemand speelt zich voor het grootste deel af in Marokko, daarnaast onder meer op de Franse slagvelden van WO I. Toch is die oorlog niet het thema van deze door de Marokkaans Vlaamse Rachida Lamrabet geschreven roman. Het centrale thema is ongelijkheid. Zowel wat betreft de twee mannelijke hoofdrolspelers, maar evenzo tussen Marokko en Frankrijk. Niet voor niets opent het boek met een wetsvoorstel uit 1915 waarin de Franse overheid stelt: “We hebben het recht de hulp in te roepen van onze koloniale onderdanen. Hebben we immers niet voorspoed en vrede gebracht in onze koloniën?” 

Vertel het iemand heeft een fraaie compositie. De schrijfster wisselt dialogen af met flashbacks en dagboekfragmenten van de hoofdpersoon. Deze Marokkaanse jongeman is een buitenechtelijk kind, die zonder zijn vader te kennen met zijn moeder onder harde omstandigheden opgroeit. Desondanks zijn zijn herinneringen aan zijn jeugd goed; wat later zorgt voor gevoelens van melancholie en verlies.  

“Dat je nooit aankomt op de plek die je verbeeldde, en dat het onmogelijk is om terug te keren naar de plek die je achterliet”.  

Hij verlaat op jonge leeftijd zijn moeder, op zoek naar zelfstandigheid en avontuur. Die zoektocht brengt hem in contact met een imam, waar hij de Islam beter leert kennen en zich ook het lezen en schrijven eigen maakt. Die verworvenheid brengt hem aan het van de roman naar het schavot. Want taal geeft macht.  

“A’mmar zei dat de Fransen ons leerden schieten en marcheren, maar dat ze hun taal voor zich hielden, omdat ze nog belangrijker was dan schieten en marcheren.”  

Ondanks dergelijke mooie zinnen en de fraaie compositie mist de roman iets. Er blijft een bepaalde afstandelijkheid in de vertelling die maakt dat het verhaal je niet echt grijpt. Die afstandelijkheid resoneert weliswaar met de niet-relatie tussen vader en zoon, maar dat lijkt geen bewuste intentie van de schrijfster. Op de een of andere manier komt deze roman steeds net niet op gang. Dat is jammer, want verder is er op het verhaal, inclusief thematiek en compositie, weinig aan te merken.  

Rachida Lamrabet (Sidiboujedain, 1970) verhuisde op zeer jonge leeftijd van Marokko naar België. Ze publiceerde haar eerste roman in 2007 en ontving daarvoor de Debuutprijs van Boek.be. Lambaret werkte tot 2017 als juriste bij het Interfederaal Gelijkekansencentrum UNIA. Haar uitgesproken standpunten zorgden voor controverse, wat leidde tot ontslag. Daarover schreef ze een lang en gevarieerd essay: Zwijg allochtoon!