Lezersrecensie
Historische fictie met een rauw randje
Auteur Christopher Brookmyre (1968) had al de nodige thrillers op zijn naam staan toen hij met zijn vrouw Marisa Haetzman (1968), gepromoveerd anaesthesist, de schrijverspen ging delen onder het pseudoniem Ambrose Parry. De samenwerking leidde tot een inmiddels vier-delige serie over misdaad in het oude Edinburgh en de ontwikkeling van medicijnen in de 19e eeuw, met daarnaast de rol van de vrouw in de maatschappij. Het eerste deel The Way of All Flesh verscheen al in 2018, maar is nu pas in het Nederlands uitgebracht onder de titel Een dodelijk gif. Gerda Baardman nam de vertaling voor haar rekening.
Het enige verschil tussen gif en medicijn is de dosis
Edinburgh, 1847. Geneeskundestudent Will Raven staat op het punt om in de leer te gaan bij de gerenommeerde verloskundige professor Simpson. Wanneer hij nog snel even afscheid wil nemen van Evie, de prostituee waarmee hij kort een relatie heeft gehad en altijd goed bevriend is gebleven, treft hij haar dood aan. Het lijkt hem geen natuurlijke dood en Will is vastbesloten om te achterhalen wie haar heeft vermoord. Om te voorkomen dat men hem voor de dader aanziet, vertrekt hij in alle haast uit het oude deel van Edinburgh.
In de daaropvolgende weken blijkt Evie niet de enige jonge vrouw die op een vergelijkbare wijze dood wordt aangetroffen. Een van de slachtoffers is een bekende van Sarah Fisher, het dienstmeisje in het huishouden van professor Simpson en veel slimmer dan de maatschappij voorschrijft voor vrouwen. Ondanks hun aanvankelijke antipathie besluiten Will en Sarah samen te gaan werken. Want de waarheid achter de dodelijke gebeurtenissen lijkt diep in de gevaarlijke onderwereld van het oude Edinburgh te vinden.
Het is een verhaal van tegenstellingen: Old Town en New Town Edinburgh, arm en welgesteld, ongeletterd en gestudeerd, leerling en meester, ondergeschikte en baas, vrouw en man. Een complexe mix waarin ondanks de vele ingrediënten en even zo vele personages één gemeenschappelijke deler te vinden is: kennis. Kennis in de vorm van onderzoek en experimenten om medische ontwikkelingen mogelijk te maken, de ongeletterdheid die maakt dat het merendeel van de bevolking geen mogelijkheden heeft om zich aan de armoede te ontworstelen, de vrouwen die kennis wordt onthouden en in een keurslijf worden gedwongen in een patriarchale maatschappij, en waarbij de dominee hel en verdoemenis afroept over iedereen die buiten de lijntjes van de gevestigde maatschappij probeert te kleuren.
Een dodelijk gif is fictie, maar veel van de gebeurtenissen en personages zijn gebaseerd op historische gebeurtenissen en personen. Bijvoorbeeld op James Young Simpson, van 1840 tot aan zijn dood in 1870 hoogleraar verloskunde aan de Universiteit van Edinburgh, en de ontdekker van chloroform als verdovingsmiddel. Zijn werk en medische experimenten zijn niet de enige historische feiten die op een geloofwaardige manier in het verhaal zijn verwerkt. Keurig verantwoord in de toelichting achterin, zijn ze een solide basis om het verhaal te kunnen vertellen. Dat gebeurt vanuit het perspectief van Will, afgewisseld door dat van Sarah. Zo krijgen de verschillen tussen rangen en standen, of man en vrouw een extra dimensie. Zij vullen elkaar aan om de lezer een zo compleet mogelijk beeld te geven van het leven in Victoriaans Edinburgh. Een leven waarin een duidelijke scheidslijn tussen de rangen en standen was getrokken, de communicatie toch wat anders liep dan nu en het leven een heel ander tempo had.
Will blijkt een personage met een verleden. Hij heeft een rugzakje, dat hij bij voorkeur voor iedereen verborgen wil houden. Pas wanneer hij bij professor Simpson inwonend student wordt, begint hij zich heel voorzichtig te laten zien en durft hij zich te gaan ontwikkelen tot de persoon die hij wil worden.
Sarah daarentegen heeft al een flinke voorsprong op Will. Ook zij heeft het nodige meegemaakt maar heeft het geluk gehad als dienstmeisje een heer des huizes te treffen die intelligentie op waarde weet te schatten, of dat nu een man of vrouw betreft. Dankzij Simpson kan Sarah zich ontwikkelen tot een voorloper van de geëmancipeerde vrouw.
Naast Will en Sarah worden heel wat personages opgevoerd. Zijn ze allemaal echt nodig voor het verhaal? Nee. Wel zijn ze illustratief voor het leven in de Victoriaanse tijd. Ze vertellen een stukje van de geschiedenis, en vormen daarmee een boeiend decor.
De dood van Evie en de vergelijkbare sterfgevallen onder jonge vrouwen loopt als een rode draad door het verhaal. Dat maakt het alleen nog niet tot de thriller zoals de uitgever het in de markt heeft gezet. Door de sterke en gedetailleerde tijdbeschrijving doet het boek eerder denken aan historische fictie, met een voor die tijd realistisch rauw randje. De beschreven gebeurtenissen waren dan ook eerder dagelijkse kost dan abnormaliteit.
Met dat beeld voor ogen ziet Een dodelijk gif er ineens anders uit. Het schrijversduo Parry weet waar ze het over heeft, zowel qua historie als (medische) techniek en ze belichten heel veel aspecten van het leven in een Victoriaanse stad. De balans tussen dat alles maakt het verhaal ook echt geloofwaardig. Een meer dan prima werk, dat doet verlangen naar een vlotte vertaling van de overige reeds verschenen delen.
Het enige verschil tussen gif en medicijn is de dosis
Edinburgh, 1847. Geneeskundestudent Will Raven staat op het punt om in de leer te gaan bij de gerenommeerde verloskundige professor Simpson. Wanneer hij nog snel even afscheid wil nemen van Evie, de prostituee waarmee hij kort een relatie heeft gehad en altijd goed bevriend is gebleven, treft hij haar dood aan. Het lijkt hem geen natuurlijke dood en Will is vastbesloten om te achterhalen wie haar heeft vermoord. Om te voorkomen dat men hem voor de dader aanziet, vertrekt hij in alle haast uit het oude deel van Edinburgh.
In de daaropvolgende weken blijkt Evie niet de enige jonge vrouw die op een vergelijkbare wijze dood wordt aangetroffen. Een van de slachtoffers is een bekende van Sarah Fisher, het dienstmeisje in het huishouden van professor Simpson en veel slimmer dan de maatschappij voorschrijft voor vrouwen. Ondanks hun aanvankelijke antipathie besluiten Will en Sarah samen te gaan werken. Want de waarheid achter de dodelijke gebeurtenissen lijkt diep in de gevaarlijke onderwereld van het oude Edinburgh te vinden.
Het is een verhaal van tegenstellingen: Old Town en New Town Edinburgh, arm en welgesteld, ongeletterd en gestudeerd, leerling en meester, ondergeschikte en baas, vrouw en man. Een complexe mix waarin ondanks de vele ingrediënten en even zo vele personages één gemeenschappelijke deler te vinden is: kennis. Kennis in de vorm van onderzoek en experimenten om medische ontwikkelingen mogelijk te maken, de ongeletterdheid die maakt dat het merendeel van de bevolking geen mogelijkheden heeft om zich aan de armoede te ontworstelen, de vrouwen die kennis wordt onthouden en in een keurslijf worden gedwongen in een patriarchale maatschappij, en waarbij de dominee hel en verdoemenis afroept over iedereen die buiten de lijntjes van de gevestigde maatschappij probeert te kleuren.
Een dodelijk gif is fictie, maar veel van de gebeurtenissen en personages zijn gebaseerd op historische gebeurtenissen en personen. Bijvoorbeeld op James Young Simpson, van 1840 tot aan zijn dood in 1870 hoogleraar verloskunde aan de Universiteit van Edinburgh, en de ontdekker van chloroform als verdovingsmiddel. Zijn werk en medische experimenten zijn niet de enige historische feiten die op een geloofwaardige manier in het verhaal zijn verwerkt. Keurig verantwoord in de toelichting achterin, zijn ze een solide basis om het verhaal te kunnen vertellen. Dat gebeurt vanuit het perspectief van Will, afgewisseld door dat van Sarah. Zo krijgen de verschillen tussen rangen en standen, of man en vrouw een extra dimensie. Zij vullen elkaar aan om de lezer een zo compleet mogelijk beeld te geven van het leven in Victoriaans Edinburgh. Een leven waarin een duidelijke scheidslijn tussen de rangen en standen was getrokken, de communicatie toch wat anders liep dan nu en het leven een heel ander tempo had.
Will blijkt een personage met een verleden. Hij heeft een rugzakje, dat hij bij voorkeur voor iedereen verborgen wil houden. Pas wanneer hij bij professor Simpson inwonend student wordt, begint hij zich heel voorzichtig te laten zien en durft hij zich te gaan ontwikkelen tot de persoon die hij wil worden.
Sarah daarentegen heeft al een flinke voorsprong op Will. Ook zij heeft het nodige meegemaakt maar heeft het geluk gehad als dienstmeisje een heer des huizes te treffen die intelligentie op waarde weet te schatten, of dat nu een man of vrouw betreft. Dankzij Simpson kan Sarah zich ontwikkelen tot een voorloper van de geëmancipeerde vrouw.
Naast Will en Sarah worden heel wat personages opgevoerd. Zijn ze allemaal echt nodig voor het verhaal? Nee. Wel zijn ze illustratief voor het leven in de Victoriaanse tijd. Ze vertellen een stukje van de geschiedenis, en vormen daarmee een boeiend decor.
De dood van Evie en de vergelijkbare sterfgevallen onder jonge vrouwen loopt als een rode draad door het verhaal. Dat maakt het alleen nog niet tot de thriller zoals de uitgever het in de markt heeft gezet. Door de sterke en gedetailleerde tijdbeschrijving doet het boek eerder denken aan historische fictie, met een voor die tijd realistisch rauw randje. De beschreven gebeurtenissen waren dan ook eerder dagelijkse kost dan abnormaliteit.
Met dat beeld voor ogen ziet Een dodelijk gif er ineens anders uit. Het schrijversduo Parry weet waar ze het over heeft, zowel qua historie als (medische) techniek en ze belichten heel veel aspecten van het leven in een Victoriaanse stad. De balans tussen dat alles maakt het verhaal ook echt geloofwaardig. Een meer dan prima werk, dat doet verlangen naar een vlotte vertaling van de overige reeds verschenen delen.
2
2
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Ronny van Erp
Gesponsord
Het waargebeurde oorlogsverhaal van een Joodse kleermakersfamilie. Een nieuw spraakmakend boek van Frank Krake. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
